«ماهی قرمز» هیولا نیست/ آبزیان غیر بومی را در اکوسیستم رها نکنید

دکتر سید حامد موسوی ثابت در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه ماهی قرمز عید نوروز قطعا بومی ایران نیست، اظهار کرد: علیرغم اینکه برخی باستان شناسان معتقدند که ماهی قرمز همان ماهی طلایی یافت شده در گنجینه آمودریا مربوط به تمدن ایران باستان است و از ۲۵۰۰ سال پیش در هفت سین ایرانی حاضر بوده، اما براساس واقعیات علم ماهی شناسی این نظریه مردود است و «ماهی قرمز» ارتباطی به سرزمین ایران ندارد و بومی شرق آسیاست.

وی دیدگاه کارشناسان حوزه ماهی شناسی را متفاوت از نظر برخی باستان شناسان دانست و افزود: ماهی طلایی گنجینه آمودریا از نوع باربوس(سَس) ماهیان بوده و به احتمال زیاد متعلق به جنس «Luciobarbus» می باشد. اولین نگاه از دیدگاه یک ماهی شناس به تندیس ماهی طلایی گنجینه آمودریا تداعی کننده یک باربوس است، به طوری که این تندیس همانند یک باربوس دارای سیبیلک بوده(در حالی که ماهی قرمز سبیلک ندارد)، واجد تعداد فلس های بیشتر نسبت به ماهی قرمز است و همچنین دارای باله پشتی کوتاه تر در قیاس با ماهی قرمز می باشد.

عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشگاه گیلان، با اشاره به حضور باربوس ماهیان در نواحی شمال شرقی مرزهای ایران به ویژه ازبکستان و ترکمنستان شامل حوضه های آبریز هریرود، زرافشان و آمودریا، اضافه کرد: احتمالا ماهی طلایی گنجینه آمودریا از روی این ماهی بومی ساخته شده است و جزئیات ریخت شناسی ماهی در ساخت این تندیس به زیبایی و دقت تمام رعایت شده اند.

موسوی ثابت، با بیان اینکه سابقه ورود ماهی قرمز به ایران احتمالا به اواخر دوره قاجار یا بنا بر برخی منابع به ۵۰ یا حداکثر صد سال قبل باز می گردد، گفت: ماهی قرمز از حیوانات سلطنتی در شرق آسیا به ویژه امپراطوری چین محسوب و داخل حوضچه های قصرها نگهداری می شده، اما بعدها در قرن نوزدهم به اروپا برده شده و احتمالا از آنجا وارد ایران شده است.

وی در پاسخ به این سوال که «آیا نگهداری ماهی قرمز به عنوان گونه غیر بومی درست است؟»، خاطرنشان کرد: قطعا مخالف سرسخت ورود، پرورش و نگهداری گونه های غیر بومی هستم، اما وقتی تبعات منفی ورود ماهی قرمز را ارزیابی می کنیم در می یابیم علیرغم اینکه حدود صد سال است که این گونه به کشور ما آمده و به عنوان ماهی شب عید نوروز حداقل در نیم قرن اخیر تیراژ بسیار بالایی داشته و به صورت میلیونی در تمام شهرها و روستا توزیع شده و در سنوات گذشته نیز فرهنگ سازی غلطی می شده که این ماهی را بعد از نوروز در طبیعت رها کنند، اما خوشبختانه این ماهی تاکنون نتوانسته در اکوسیستم های آبی ایران دوام چندانی داشته باشد.

این ماهی شناس در پاسخ به این سوال که «آیا ماهی قرمز که اخیرا به اعتقاد برخی کارشناسان به هیولای آب های ایران تعبیر شده است، به اندازه یک هیولای واقعی ترسناک است؟»، بیان کرد: ماهی قرمز از جنس «Carassius» است و تاکنون دو تا سه گونه از این جنس در ایران گزارش شده، از این بین ماهی کاراس با نام علمی «Carassius-carassius» در مقابل ماهی قرمز با نام علمی «Carassius-auratus» تبعات منفی بسیاری را متوجه زیست بوم های آبی ایران کرده و احتمالا منظور کارشناسان از هیولا هم همین ماهی کاراس است که البته با ماهی قرمز متفاوت می باشد.

وی ادامه داد: تاکنون در همه حوضه های آبریز ایران مطالعات متعددی داشته ام و این تجربیات ۱۵ ساله به ما نشان می دهد که ماهی قرمز تاکنون خطر حادی برای اکوسیستم های آبی ایران نداشته و به جمعیت غالب هیچ اکوسیستم آبی بدل نشده است، زیرا سایز کوچک، سرعت شنای کم و رنگ قرمز این گونه به راحتی آن را در معرض شکار و حذف از اکوسیستم قرار می دهد؛ البته درخصوص ورود ماهی کوی با نام علمی «Cyprinus-rubrofuscus» به بازار شب عید و فروش آن به عنوان ماهی قرمز هشدار می دهم، این ماهی با سایز بزرگ، قدرت شنا و رنگ هایی که به آن قابلیت استتار می دهد، خطرناک است و بالقوه می تواند به کاراس شماره دو منابع آبی ایران تبدیل شود.

موسوی ثابت، عدم موافقت خود با کمپین هایی نظیر «نه به ماهی قرمز» را اعلام کرد و گفت: بیشتر از توصیه به نخریدن ماهی قرمز نیازمند فرهنگ سازی صحیح در حوزه آبزیان هستیم، یعنی نه تنها ماهی قرمز، بلکه هیچ گونه ای اعم از گیاهی و جانوری نباید در اکوسیستم ها به ویژه آبی رها شود.

عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشگاه گیلان، با اشاره به تفاوت مباحث زیست محیطی با زیست فرهنگی، یادآور شد: درست یا غلط یک تمایل عمومی غیر قابل انکار برای داشتن ماهی قرمز در سفره هفت سین وجود دارد و البته همانند سایر ماهیان آکواریومی یک گردش مالی قابل توجه و اشتغالزایی قابل اعتنا در حوزه تولید ماهی قرمز ایجاد شده و لذا نمی توانیم با توصیه به نخریدن ماهی قرمز، نسبت به آنها بی تفاوت باشیم. به این دلیل بنده ترجیح می دهم به جای توصیه به نخریدن ماهی قرمز توصیه اکید کنم که «به هیج عنوان هیچ آبزی زنده ای را در هیچ اکوسیستم آبی رها نکنیم».

وی نگهداری از موجودات زنده را نیازمند مسئولیت پذیری دانست و خاطرنشان کرد: هم از نظر شرعی و هم از نظر نظام های اجتماعی وقتی از یک موجود زنده نگهداری می کنیم باید مسئولیت آن را بر عهده بگیریم؛ نه اینکه آن موجود را به اسارت بیاوریم و هر وقت از آن خسته شدیم با راحت ترین روش ممکن نظیر رهاسازی در طبیعت از آن خلاص شویم لذا آماده سازی مکان مناسب و فضای مناسب و غذای مناسب بسیار مهم است.

موسوی ثابت، با اشاره به چرایی عمر کوتاه ماهی قرمز، یادآور شد: عمر کوتاه ماهی قرمز تصور غلطی است و آن چیزی که عامل مرگ آبزیان است به شیوه نگهداری از آنان باز می گردد. آب کلردار شهری از جمله مهمترین عوامل مرگ ماهی قرمز است، زیرا کلر برای ماهیان کشنده بوده و به آبشش ها صدمه می زند. همچنین دمای بالای اتاق و ظرف کوچک از دیگر عوامل خفگی ماهی قرمز بوده و مرگ ماهی در داخل آب با دهان باز، احتمالا نشان دهنده کمبود اکسیژن و خفگی است.

انتهای پیام