ایران در آستانه دریافت گواهی «حذف مالاریا» از سازمان جهانی بهداشت
رئیس اداره کنترل و مبارزه با مالاریا وزارت بهداشت با اعلام اینکه سه سال است که در کشور هیچ موردی از انتقال محلی مالاریا نداشته‌ایم، در عین حال به موارد وارده این بیماری از برخی کشورهای همسایه و افزایش سه برابری آن در فروردین‌ماه امسال اشاره کرد و گفت: موارد تک‌گیر مرگ‌ومیر مالاریا بین موارد وارده به کشور نیز وجود داشته که البته خیلی دیر هنگام به مراکز بهداشتی مراجعه کردند.
دکتر احمد رئیسی همزمان با روز جهانی مبارزه با بیماری مالاریا در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه مالاریا یک بیماری حاد و مزمن است، گفت: خوشبختانه سه سال است که در کشور هیچ موردی از انتقال محلی مالاریا نداشته‌ایم و همه مواردی که در کشور گزارش می‌شود بین اتباع افغان، پاکستان یا احیانا ایرانیانی است که به این کشورها سفر داشتند و در آنجا مبتلا شده و بیماری را با خود به ایران آوردند.
وی افزود: در فروردین سال جاری متاسفانه موارد وارده بیماری مالاریا در کشور نسبت به سال گذشته به طور متوسط ۳ برابر افزایش یافته است که ممکن است به دلیل تحولات افغانستان یا سایر موضوعاتی باشد که خارج مرز اتفاق می‌افتد و ما اطلاع دقیقی از آن نداریم که به شکل علمی درباره آن سخن بگوییم. در سال گذشته حدود ۱۰۰۸ مورد بیماری وارده مالاریا داشتیم که همگی یا به پاکستان و افغانستان و یا به ایرانیانی که در مناطق مرزی اسکان داشته و در کار انتقال غیرقانونی سوخت به این کشورها هستند، مربوط می‌شود.
درخواست ایران برای دریافت گواهی حذف مالاریا از کشور
او با اشاره به اینکه اگر ۳ سال زمان بگذرد و مورد بومی از ابتلا به مالاریا در کشور گزارش نشود، بعد از این مدت می‌توان گواهی حذف مالاریا از کشور را از سازمان جهانی بهداشت اخذ کرد، اظهار کرد: درخواست شروع پروسه اختصاص گروه کارشناسی و ارزیابی سازمان جهانی بهداشت برای بررسی وضعیت کشورمان و دادن گواهی حذف مالاریا را داده‌ایم و قرار است در سال جاری میلادی اولین گروه ارزیاب از سازمان جهانی بهداشت به کشور ما بیایند تا راستی آزمایی و ارزیابی نظام بهداشتی کشور برای دادن این گواهی را انجام دهند.
پشه آنوفل؛ عمده‌ترین راه انتقال مالاریا
وی در خصوص راه‌های انتقال بیماری مالاریا، افزود: هنوز هم عمده‌ترین راه انتقال بیماری از طریق نیش پشه آنوفل ماده است. حدود شش گونه از پشه آنوفل در ایران وجود دارد که خوشبخانه دو یا ۳ نوع بیشتر نیستند که به شکل فعال عامل انتقال بیماری در جنوب و جنوب شرقی هستند و مابقی مخصوص شمال زاگرس هستند که انتقال مالاریا از آنها نداریم. این پشه‌ها از غروب آفتاب تا هنگام طلوع خونخواری می‌کنند. همچنین اگرچه شایع‌ترین راه انتقال مالاریا گزش پشه آلوده است، اما در موارد نادر احتمال انتقال از راه استفاده از سرنگ مشترک در میان معتادان تزریقی نیز وجود دارد.
و اما معضل کرونا…
رئیس اداره کنترل و مبارزه با مالاریا وزارت بهداشت به بحران همه‌گیری کرونا اشاره کرد و افزود: پاندمی کرونا و جهان شمولی این عفونت در دنیا یک معضل اجتناب ناپذیر است که نظام بهداشتی همه کشورها را درگیر کرده است و متاسفانه توان ارائه خدمات نظام مراقبت و پیگیری همه بیماری‌ها ( واگیر و غیر واگیر) زیر فشار کرونا رخ داده که موضوع مالاریا هم از این قاعده خارج نبوده است. مالاریا در این مدت در کشورهایی که این بیماری بومی آن نقاط است به دلیل کرونا روند افزایشی داشته است.
امکانات تشخیصی ایران در دور افتاده‌ترین مناطق روستایی
او تصریح کرد: عمدتا چهارگونه پلاسمودیوم (فالسیپاروم، ویواکس، اواله و مالاریه) باعث بیماری مالاریا در انسان می‌شوند که البته اخیرا نوع پنجمی هم گزارش شده است. در ایران انتقال مالاریای ویواکس و فالسیپاروم گزارش می‌شود، اما امکان ورود موارد مالاریای اوال و مالاریه از سایر کشورها (بخصوص کشورهای آفریقایی) وجود دارد. در این پنج عاملی که برای مالاریا شناسایی شده است انگل فالسیپاروم، فرم کشنده بیماری را ایجاد می‌کند. علی‌رغم مقاومت به دارو در این فرم کشنده هنوز هم خوشبختانه مرگ و میر مالاریا قابل پیشگیری است. عدد مرگ و میر در صورت کشف به موقع بیماری بسیار ناچیز است، به این دلیل توصیه تمام منابع علمی این است که در مورد مالاریا پیشگیری و تشخیص به موقع بسیار چاره‌ساز است و یکی از دلایل موفقیت ما در کشور در زمینه کنترل مالاریا، توسعه خدمات بهداشتی اولیه و دسترسی به امکانات تشخیصی در دور افتاده‌ترین مناطق روستایی است.
علایم ابتلا به مالاریا
رئیسی درباره علائم ابتلا به مالاریا، بیان کرد: این بیماری با علائم بسیار مشخص تب و لرز متناوب شناخته می‌شود، ولی به دلیل کم شدن بار بیماری خوشبختانه دیگر آن علائم ویژه کمتر دیده می‌شود و ممکن است بیماری به فرم‌های مختلف خود را نشان دهد. به همین دلیل طی دو سال گذشته با همزمانی پاندمی کرونا ما همیشه نگران بودیم که کسانی که علائم اولیه کووید را داشته باشند، به شکلی از مالاریا رنج ببرند، بخصوص در مناطق مالاریا خیز کشور شامل استان‌های جنوب و جنوب شرقی کشور این نگرانی بیشتر بود.
وی درخصوص داروهای درمان کننده مالاریا، گفت: یک لاین از داروهای مالاریا که مخصوص انگل فالسیپاروم است توسط کشورهای خاصی از دنیا که این گیاه دارویی را کشت می‌دهند که عمدتا کشورهای آسیای جنوب شرقی ( عمدتا چین) است، تولید می‌شود. این بیماری به شکل وسیع در کشورهای آفریقا و آسیای جنوب شرقی به شکل بومی وجود داشته است و در این کشورها شرایط آب و هوایی هم مناسب کشت این درخت دارویی است و به این دلیل و به دنبال مقدار مصرف بسیار پایین ما، توجیهی برای اینکه ما هم در کشور این دارو را تولید کنیم وجود ندارد. این دارو عمدتا از سوی سازمان بهداشت جهانی به کشورهای نیازمند ارائه می‌شود. دو داروی قدیمی ضد مالاریا که مخصوص سویه‌های غیرکشنده مالاریا (ویواکس، اواله و مالاریه) است نیز در کشور تولید می‌شوند.
او با اشاره به اینکه ما در ایران نیازی به واکسن مالاریا نداریم، تاکید کرد: این واکسن به طور اختصاصی برای مالاریای فالسیپاروم( سوش کشنده مالاریا) است. میزان درگیری یا کشف بیماران مبتلا به این سویه در ایران همیشه کمتر از ۱۰ درصد موارد مالاریای کشف شده سالیانه است و این واکسن مخصوص کشورهایی است که مالاریای فالسیپاروم در آنها مرگ و میر ایجاد می‌کند.
مراجعه دیرهنگام؛ علت موارد تک‌گیر مرگ‌ومیر مالاریا
رئیسی در پایان تاکید کرد: موارد تک گیر مرگ و میر مالاریا بین موارد وارده به کشور وجود داشته‌اند که خیلی دیر به مراکز بهداشتی مراجعه کردند. در شهرهای بزرگ متاسفانه همکاران پزشک ما عمدتا به دلیل ندیدن بیماری و نبودن بیمار، توجه به مالاریا را در رده چندم ملاحظات بیماری‌های تب‌دار قرار می‌دهند که این سبب فوت شدن برخی بیماران در دو سه سال اخیر در برخی مراکز خصوصی و مراکز درمانی غیردولتی شده است که به دنبال آن آموزش‌های گسترده‌ای توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی در این شهرهای بزرگ انجام شده است تا حساسیت لازم به مالاریا به عنوان یک بیماری تب دار اتفاق افتد.
انتهای پیام
