مداحی که با زاویه دید و سن متفاوت، امتداد کار پدر است/ حسین طاهری: ظرفیت استودیوخوانی با زیاده‌روی‌ها از بین رفت
خبرگزاری فارس ـ حوزه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: دهمین نشست از سلسله جلسات علمی آهات با موضوع تحلیل مدیحه‌سرایی محرم و صفر سالِ گذشته حسین طاهری با حضور این مداح و حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی شاعر و نوحه‌سرای اشعار ایشان، حجت‌الاسلام حسین مؤدب شاعر و نوحه‌سرا و امیرحسین سمیعی آهنگساز و معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به عنوان منتقدان هنری و میثم صداقت‌زاده مدیر گروه فرهنگ و تربیت دانشگاه امام صادق(ع) و حجت‌الاسلام حسین مهدی‌زاده مسئول میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم اسلامی قم به عنوان منتقدان اجتماعی و محمدمهدی سیار دبیر علمی این نشست، پیش از آغاز ماه رمضان برگزار شد.
ابراز خرسندی مقام معظم رهبری از پرداختن به مداحی در مجامع علمی
محمدمهدی سیار دبیر علمی این نشست در ابتدا با بیان اینکه مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با مداحان ابراز خرسندی کردند از برگزاری جلسات و مباحث مختلف درباره مداحی در مجامع علمی اظهار داشت: خرسندی دارد که نشان می‌دهد ایشان از بخشی از حرکت ما در برگزاری جلسات آهات ابراز خوشحالی کردند. پیوند نهاد دانشگاه با دین و نهاد ریشه‌دار و مردمی هیأت، مبارک و راهگشا برای جامعه علمی و علوم انسانی ما هم بود.
محمدمهدی سیار شاعر و نوحه‌سرا
وی ادامه داد: محمدرضا طاهری و فرزندش حسین طاهری و در مجموع خاندان طاهری‌ها، مشمول لطف سیدالشهدا شده‌اند و این ستودنی است.
حسین طاهری، مداح اهل بیت
قدردان دغدغه‌مندی و دلسوزی شما برای امر مداحی هستم
حسین طاهری مداح اهل بیت در ابتدای این نشست با قدردانی از برگزاری این نشست‌ها و دلسوزی و دغدغه‌مندی اعضای برگزارکننده اظهار داشت: جلسات آهات در روزهایی برگزار می‌شود که مجموعه‌های فرهنگی، دغدغه کمی نسبت به موضوعات مداحی دارند، اما این گروه دلسوزانه و دغدغه‌مند از زوایای مختلف مداحی و برگزاری هیأت را بررسی می‌کنند که امیدواریم بالاترین خیرات را خداوند نصیبتان کند.
امیرحسین سمیعی، معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران
خدمات حاج محمد طاهری به موسیقی و مداحی هنوز شناخته نشده است
امیرحسین سمیعی، معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به عنوان اولین منتقد هنری در این نشست اظهار داشت: نسل ما با حلقه مفقوده‌ای از سبک زندگی مواجه بود که معتقدم، هیأت توانست برای نسل ما نجات‌بخش باشد و این جریان نیز از زمانی صورت گرفت که مداحی از سنت و فرم فاصله گرفت و جوان‌های دهه ۶۰ با آن ارتباط نزدیک‌تری برقرار کردند که همگی با نوای حاج محمدرضا طاهری رقم خورد.
وی با بیان اینکه از سال ۷۳ و زمان حضور حاج محمدرضا طاهری در حسینیه پنبه‌چی پای منبری او بوده است، گفت: در آن جلسات حاج محمدرضا و پدرش و همچنین حسین طاهری که آن زمان کودک بود، در آن مجلس می‌خواندند. حاج محمدرضا طاهری با خلاقیت هنری خود توانسته بود، حلقه بسیاری را دور خود جذب کند و این تنها به ابعاد هنری وابسته نیست بلکه ابعاد دیگری را نیز شامل می‌شود. دور منبر او در آن زمان هنرمند، سینمایی و افراد خاص و عادی دیگری حضور داشتند و هرچه این افراد به مراحل بالاتری می‌رسیدند، اما باز هم محرم‌ها دور این منبر جمع می‌شدند.
حاج محمد، جایگاه صدای خود را می‌شناسد
وی با بیان اینکه حاج محمد، رِنج صدایی خوبی دارد، گفت: صدای او شفاف است و وضوح خوبی دارد و در خواندن بسیار مسلط است. حاج محمد جایگاه صدای خود را می‌شناسد و صدای سر و سینه خود را به خوبی شناسایی کرده است و همواره نیم نگاهی به ردیف‌های موسیقی ایرانی داشته است.
معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اضافه کرد: در هیأت‌ها برگشت به گذشته خیلی مرسوم نیست، اما حاج محمد هرسال به نوحه‌ها و موسیقی‌های قدیمی برگشت دارد. صدای او مناسب خواندن است و تکنیک‌هایی که به کار می‌برد نیز بسیار مناسب است.
چرا از مداحان نسل جدید انتقاد می‌شود؟
وی با بیان اینکه نسل جدید مداحان در آفرینش‌ها، دچار گنگی و ناآشنایی با تمام تکنیک‌ها هستند. برای همین مورد انتقاد قرار می‌گیرند، تصریح کرد: زمانی که سرخه‌ای قبل از حاج محمدرضا طاهری منبر می‌رفت، حاج محمد در حالی که کنار منبر قرار داشت، صدای خودش را گرم می‌کرد. مداحان شرایط این را ندارند که بتوانند صدای خود را قبل از خواندن گرم کنند،.حاج محمد اما این فرآیند را حین خواندن هم انجام می‌داد و صدای خود را از ابتدا با بم خواندن گرم می‌کرد و در ادامه صدا را به سر می‌بُرد که این یک فرایند کاملاً علمی است.
سمیعی اضافه کرد: حاج محمد طاهری آواز را به معنای موسیقی ایرانی اجرا نمی‌کند، اما آشنایی کاملی با ردیف‌های موسیقی ایرانی دارد. در شب عاشورای سال ۷۴ حاج محمد طاهری تمام خواندن خود را با افشاری جلو می‌برد و این یک انتخاب بسیار صحیح است، زیرا افشاری با حال و هوای شب عاشورا عجین است. او بعد وارد دستگاه شور می‌شود و به سینه‌زنی می‌پردازد و این نشان از تسلط او به موسیقی است.
استفاده طاهری از موسیقی فیلم «روز واقعه» در سال ۷۶
معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفت: طاهری در دوره‌ای روند جدیدی را آغاز کرد و از موسیقی فیلم‌های برجسته برای مداحی‌های خود استفاده کرد که شروع آن با موسیقی فیلم «روز واقعه» بود. البته قبل‌تر کار عباس خوشدل را در میلاد امیرالمومنین علیه‌السلام خوانده بود، اما محرم سال ۷۶ موسیقی فیلم روز واقعه را استفاده کرد. او فرازی از این موسیقی را انتخاب کرد که یک مداح باید انتخاب کند و این نشان از نبوغ او در استفاده از موسیقی برای جذب مخاطب است. نبوغ حاج محمد طاهری در مواجهه با مسائل روز، سینما، اخبار و شعر شاعران نشان می‌دهد، از یک اتفاق سرآمد برخوردار است که امروز او را به یک درخت تنومند بدل کرده است و باید حسین طاهری نیز این مسیر را ادامه دهد.
وی با اشاره به اینکه کمتر مداحی را شاهد هستیم که به موسیقی ملی وفادار باشد، تصریح کرد: حاج محمد طاهری وفادار و دوستدار اصالت است و سنت در وجود او ریشه دارد. همانطور که در مرحوم ناظم نیز چیزی جز موسیقی وجود نداشت.
سیار در این بخش میزگرد پرسید: او در استفاده از موسیقی ایرانی آیا صرفاً اقتباس می‌کند یا خودش تم و ملودی ابداع می‌کند؟
حاج محمد، هرسال خود را به روز می‌کند و سراغ کار نو می‌رود
وی با اشاره به اینکه در حوزه موسیقی یک اتفاق جدید را رقم زده است که شاید الان متوجه آن نشویم اما بعدها خواهیم فهمید که حاج محمد طاهری به مداحی ما چه چیزی را اضافه کرده است، گفت: این روزها در عرصه مداحی، اقتباس زیاد داریم، اما تکیه ایشان به موسیقی ایرانی از قبیل چهارگاه، شور و … است. حاج محمد هرسال خود را به روز می‌کند و هر سال به دنبال یک کار جدید می‌رود. او در اربعین سال ۷۴ و ۷۶ با آثارش یک نمایشنامه ارائه می‌کند که در نوع خود بی‌نظیر است.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از مداحان حال حاضر کشور توسط حاج محمد طاهری هدایت و راهبری شدند، تصریح کرد: حاج محمد طاهری، مجموعه‌ای از زوایای منعطف هنری است که پالایش درونی شده‌اند و به یک درخت تنومند در وجود او تبدیل شدند. جوان‌های بسیاری پای منبر ایشان بودند، توبه کردند، برگشتند و جذب این دستگاه شدند.
حاج محمد طاهری در فراز و فرودها ایستاد و به سنت پایبند بود
سمیعی در پایان سخنان خود گفت: حاج محمد طاهری، شخصیت مستحکمی است که در فراز و فرودهای سیاسی و اجتماعی ایستاد و به سنت پایبند بود و نگاهی را به وجود آورد که مفاخر و عموم مردم می‌پسندند. این روند را امیدواریم که حسین طاهری هم ادامه دهد.
حجت‌الاسلام حسین مهدی‌زاده، مسئول میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم اسلامی قم
چرا مداحان تهران از شهرستانی‌ها بهتر می‌خوانند؟
حجت‌الاسلام حسین مهدی‌زاده، مسئول میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم اسلامی قم در ادامه این نشست اظهار داشت: در خصوص خاندان مداح‌پرور طاهری باید گزارش و تاریخ شفاهی نوشته شود تا بتوان روند تربیت مداح در این خانواده را مورد تحلیل و تفسیر قرار داد. این خانواده مورد عنایت معصومین علیه‌السلام قرار گرفته‌اند و در این شکی نیست و این بزرگواران از آنان توقع دارند، اما از باب علمی نیز باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد که چرا این اتفاق در این خاندان تکرار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه باید تحقیق و بررسی کنیم که چرا مداحان تهران حتی بچه‌هایشان هم نسبت به مداحان شهرستانی بهتر می‌خوانند، گفت: مداحی شکل گرفته در تهران با موسیقی سنتی عجین است و این بعد از دوران رضاخانی شکل گرفته است. در گذشته مداحان روضه را خودشان نمی‌خواندند، بلکه ادبیات نمایشی به حالت تعزیه اجرا می‌شد، اما بعد از دوران رضاخان به دلیل نبود وقت و امکانات، روضه نیز بر گرده مداحان قرار گرفت.
موسیقی با ذهن کار می‌کند
مهدی‌زاده با اشاره به اینکه بعد از رضاخان سازمان هیأت در کشور تشکیل شد، گفت: موسیقی، فرم احساسی است که در هر دستگاه یک احساس خلق می‌کند. البته هر نوایی هم به هر محتوایی نمی‌خورد. موسیقی با ذهن کار می‌کند اگر موسیقی با محتوا همسو نباشد، چِفت یکدیگر نمی‌شوند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه یکی از ویژگی‌های خوب حسین طاهری، خوب دیدن است گفت: او برای امیرالمومنین(ع) شعری روی ضرب زورخانه می‌خواند که نشان از توجه او به اطراف و عناصر مختلف است.
حسین طاهری در این باره گفت: شعر این اثر از مهدی سهرابی بود.
مهدی‌زاده ادامه داد: حسین طاهری نوحه «قربون کبوترای حرمت» را برای امام حسن علیه‌السلام می‌خواند و در امتداد اجتماعی‌اش پویش صحن امام حسن علیه‌السلام را ایجاد می‌کند. او در صفحه اینستاگرام شخصی خود نیز عکسی با پدرش را به عنوان پروفایل قرار داده است که نشان از تطبیق میان پدر و خود دارد. می‌توان این ادامه و امتداد را مورد مطالعه قرار داد.
نوحه «قربون کبوترای حرمت» را اینجا بشنوید:
حسین طاهری امتداد کار پدر است، اما با زاویه دید و سن متفاوت
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه حسین طاهری یک نماهنگ برای اربعین خوانده است که یک سال منتظر بودم تا اربعین در کربلا باشم گفت: حاج محمد طاهری نیز در همین فرم و با رویکرد هنری نسل قبل خود یک اثر مشابه دارد. تمامی این‌ها به اقتضای تاریخ شیعه نشان‌دهنده یک انفعال است. ما در شرایط کنونی کشور با یک حالت هِرمان و انفعال در شعر مواجه هستیم. البته او اثر دیگری هم برای اربعین دارد که عنوانش این است: «دلشوره‌هامو می‌بینی». این نشان می‌دهد زاویه دیدها متفاوت است. شما امتداد کارهای پدر هستید اما با زاویه دید و سن متفاوت و این در آثار کاملاً دیده می‌شود.
نوحه «دلشوره‌هامو می‌بینی» را اینجا بشنوید:
مهدی‌زاده با بیان اینکه حسین طاهری یک خلاق مقلّد است، گفت: روش بسیار خوبی است که اقتباس انجام می‌دهید، اما خلق هم دارید. اوج این شیوه را در مهدی رسولی داریم و جایگاه دوم در اختیار شماست و سومین نفر هم میثم مطیعی است که البته او گاهی در فرم، کارهایش نمی‌نشیند.
رجزخوانی‌های حسین طاهری، جذاب و یک کشف اوست
این استاد دانشگاه اضافه کرد: رجزخوانی‌های حسین طاهری بسیار جذاب است و این یک کشف از سوی اوست که به جای استفاده از لغت از نوای انقلابی و شعار استفاده می‌کند که نمونه هایش را در «ای لشکر صاحب زمان» و یا «ما اصحاب گوش به فرمان» دیده‌ایم. در رجز «ای لشکر صاحب زمان» با نوای حیدر حیدر آغاز می‌شود که برای قمه است، خود «لشکر صاحب زمان» برای زمان جبهه است، مشت گره کردن آن، برای زمان راهپیمایی‌هاست و زمانی که دست به دست هم می‌دهند، مشابه نماز جمعه است. در نهایت از امام زمان (عج) سخن به میان می‌آید که این نشان از تربیت خانوادگی اوست که ارادتمند ایشان هستند.
وی افزود: محتوای ارائه شده در این فرم نیز اصلاً موجب پس زدن مخاطب نمی‌شود. زمانی که از صهیون، اسرائیل، آل سعود و … گفته می‌شود، اصلاً در شکل مشکلی ایجاد نمی‌کند. شما در گریه و حال هرمان موجود در این نسل، یک شور حماسی ایجاد کردید و همه را با هر سنی به طرب وا می‌دارید.
مهدی‌زاده تصریح کرد: اگر این اتفاق در کشور دیگر جز ایران رخ داده بود، قطعاً از آن برای تدریس در دانشگاه‌ها استفاده می‌کردند و مقاله و پایان نامه‌های متعددی پیرامون آن می‌نوشتند.
حسین طاهری برخلاف مداحان هم‌نسل خود کمتر دچار حال هرمان است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه خط اصلی خاندان طاهری برعکس حال هرمان است، یعنی در ابهام زمانه و دوره گیج‌کننده ما قرار دارند، گفت: مطالعات علوم اجتماعی مردم را تحت تاثیر رسانه و … در این حال هِرمان تعریف می‌کند. حسین طاهری برای افراد این دوره نوحه «آه از دوری» را دارد که دارای ابهام‌های بسیار زیادی است و متناسب حال این نسل است. البته مداحان هم‌نسل شما از این جور آثار متعدد دارند، اما شما به خاطر تعلق خانوادگی خود کمتر دچار آن شده‌اید.
این نوحه را اینجا بشنوید:
وی با اشاره به اینکه منبر هیأت، جای بیان تاریخ است و بحث‌های تفصیلی علمی و نصیحت باید براساس تاریخ ارائه شود، گفت: منبر جای تصویرسازی است و منبری باید بداند جایش تصویر ساختن است. از مداح هم این انتظار می‌رود. در تصویرسازی نیازمند کار علمی هستیم و برای رسیدن به این تسلط باید مطالعه تاریخی داشته باشید تا بتوانید فرم‌های روایتگری را تغییر دهید.
این استاد دانشگاه با توصیه به اینکه در هیأت خود به بازگرداندن ادبیات نمایشی فکر کنید و از این ظرفیت استفاده کنید، گفت: متن‌های قدیمی در این زمینه پاسخگو نیستند و حتی ایراداتی دارند و باید متن‌ها به روزآوری شوند.
سبک توسل، گمشده این روزهای مداحان تهران است
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه زاویه دید و فرم موسیقیایی توسل این روزها در میان مداحان تهران کمتر دیده می‌شود و شاید این نواها را در جوشن کبیر خواندن‌های حجت‌الاسلام پناهیان و یا مناجات‌های آقای لاله‌زاری در دهه ۳۰ صرفا باید شنید، گفت: بهترین نوای توسل امروز در اختیار آیت‌الله میرباقری است که در توسل خود روضه می‌خواند. متاسفانه روی قالب توسل کار نشده است و این یکی از سبک‌های گمشده نسل امروز است. مرحوم میرهادی از سردمداران این عرصه بود.
اشعار رجزخوانی را مدیون حجت‌الاسلام محمدزمانی هستم
حسین طاهری در این بخش از میزگرد اظهارداشت: رجزخوانی‌های ما مدیون حجت‌الاسلام محمدزمانی است که اشعار آن به وسیله ایشان ایجاد شد و ما با هم بحث دائمی روی موضوعات آن داریم تا به یک اثر خوب مُبدل شود.
حجت‌الاسلام حسین مؤدب، شاعر و نوحه‌سرا
مداحان با حفظ اصالت هیأت می‌توانند استودیویی هم بخوانند
حجت‌الاسلام حسین مؤدب، شاعر و نوحه‌سرا در بخش دیگری از این میزگرد با بیان اینکه بررسی بیانات مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر پیرامون مداحی، نشان می‌دهد که دغدغه اصلی ایشان این است که هیأت باید هیأت بماند و اصالت حفظ شود، تصریح کرد: ایشان بارها تاکید کردند، هیأت اجتماعی براساس مودّت اهل‌بیت علیه‌السلام است که این سنت باید حفظ شود.
وی اضافه کرد: در زمینه مداحی استودیویی با دو بخش روبرو هستیم. یکی هیأت که مخاطب خود را دارد و بخش دیگر ارائه محتوا به شکل کلیپ و کارهای استودیویی است. بررسی من نشان می‌دهد که این دو منافاتی با هم ندارند. برخلاف نظر برخی مداحان که مداح نباید سراغ کار استودیوی برود، این کار منافاتی ندارد. البته اگر فرد مداح بتواند اصالت و مداح بودن خود را حفظ کند. برخی از مخاطبان کارهای استودیویی افرادی هستند که هیأت نمی‌آیند بنابراین معتقدم که مداحان می‌توانند وارد این عرصه‌ها شوند. نمونه‌های موفقی هم از این فعالیت در جهان اسلام داریم مانند ملاباسم کربلایی که مشاهده می‌کنیم هم قطعه استودیویی منتشر می‌کند و هم فضای هیأت خود را هم حفظ می‌کند. اصلاً بسیاری معتقدند او این مدل هیأت را در کشورهای عربی زنده کرده است.
حسین طاهری با حفظ اصالت هیأت، کار استودیویی می‌کند
وی ادامه داد: حسین طاهری نیز علاوه بر حفظ اصالت هیأت که همه می‌گویند او مداح است و هیأت او نیز مولفه‌های هیأت مطابق نظر مقام معظم رهبری را دارد، یعنی دارای مغز و تبیین است، در فضای کار استودیویی نیز وارد شده است و این کار اشتباهی نیست.
حاج محمدرضا طاهری و حسین طاهری خود را روضه‌خوان معرفی می‌کنند
این شاعر و نوحه سرا با بیان اینکه حسین طاهری به سنت‌های مداحی و قالب‌های مختلف آن توجه جدی دارد گفت: حاج محمدرضا طاهری و حسین طاهری هر دو با فضای سنتی مداحی ارتباط دارند و اصالت را بر روضه‌خوان بودن گذاشتند و در مصاحبه‌ها و گفتگوهای مختلف خود را روضه‌خوان معرفی می‌کنند.
وی با بیان این که حسین طاهری در عرصه‌های مختلف که مورد نظر مقام معظم رهبری نیز است، مانند سیاسی، فرهنگی و … تولید محتوا می‌کند، گفت: او در رجز‌های «ما اصحاب گوش به فرمان» که اثر حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی است و یا «ای لشکر صاحب زمان» که اثر مشترک حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی، محمد رسولی و مجید تال است، محتواهای مختلف در عرصه‌های متعدد ارائه می‌دهد.
رجز «ای لشکر صاحب زمان» را اینجا بشنوید:
صدای حسین طاهری، مناسب حماسه است
مودب با بیان اینکه شورهای پایان جلسه نیز عمدتاً رویکرد احساسی دارد، تصریح کرد: «گه دلت گرفته از بدی دنیا» یکی از شورهای امسال حسین طاهری است که در این شور فضای شعر و نغمه بسیار هماهنگ است و متناسب با حال و هوای جوانان و ارتباط این قشر با سیدالشهدا(ع) است.
این شورخوانی را اینجا بشنوید:
این شاعر و نوحه‌سرا ادامه داد: در عرصه هنری، هرکس نقش خود را پیدا کند و بتواند نقاط ضعف و قوتش را شناسایی کند، موفق‌تر است، گفت: در چنین فضایی فرضاً شاعر می‌تواند یک رباعی یا غزل خوب بگوید؛ یعنی باید ژانر اصلی و مطلوب خود را پیدا کند و در آن زمینه کار کند. صدای حسین طاهری مناسب حماسه است و به خوبی در این عرصه نقش خود را پیدا کرده است و به فعالیت می‌پردازد. او ملودی حماسی را به خوبی می‌شناسد و اجرا می‌کند.
مبانی موسیقی را تجربی از پدر و عموهایم آموختم
حسین طاهری در این مقطع از نشست گفت: ملودی بسیاری از آثار را خودم و بسیاری نیز توسط شاعران ساخته می‌شود. من برای شناخت موسیقی و نغمه‌ها، کلاسی نرفتم بلکه این شناخت را تجربی از پدرم یا عموهایم آموختم.
فراز و فرودهای شعرهای محرم امسال طاهری غافلگیرکننده است!
مودب در ادامه مباحث خود گفت: شعرهای امسال حسین طاهری فراز و فرودهای بسیاری دارد که غافلگیر کننده است. بهترین نوحه امسال او «پنجره دل را بگشا به سوی کربلا» است که شعر و ملودی آن بسیار مناسب است و مفاهیم در حد عالی دارد اما متاسفانه دیگر اشعار محرم امسال افت محسوسی دارد. این فراز و فرود نشان می‌دهد کارگروه شعر شاید در کنار شما وجود ندارد.
نوحه «پنجره دل را بگشا به سوی کربلا» را اینجا بشنوید:
حسین طاهری در این بخش گفت: کارگروه شعر داریم اما گاهی من نمی‌توانم اخلاقاً از شاعری که هرسال شعر به من می‌داده و امسال شعر ضعیفی گفته است، نخوانم. از او هم می‌خوانم تا جان بگیرد باز مرتبه بعدی شعر قوی بگوید.
رابطه امام و شیعه در اشعار شما کاملاً عاشق و معشوقی شده است
مودب در ادامه مباحث خود با بیان اینکه امسال رابطه امام و شیعه در اشعار شما کاملاً به سمت عاشق و معشوقی رفته است، گفت: مثلاً در خصوص حضرت رقیه(س) و امام حسین(ع) رابطه امام کاملاً تقلیل پیدا می‌کند و از قول معصوم خوانده می‌شود: «سلام خانوم خانوما» که می‌توانست بهتر باشد.
شور «سلام خانوم خانوما» را اینجا بشنوید:
حسین طاهری در این بخش با اشاره به اینکه در خصوص تغییر رابطه امام و شیعه با عاشق و معشوق قبول دارم و این انتقاد را خودم هم به شاعران داشتم، گفت: نوحه‌ای که درباره حضرت رقیه(س) اشاره کردید، با زبان کودکانه است. امام حسین(ع) هر میزان هم مقتدر باشد، در زمان ارتباط با فرزندش یک پدر است که زبان احساسی و عاطفی دارد. براین اساس این بیان انتخاب شده است.
خدمتی که حاج محمدرضا طاهری به شعر هیأت کرده است
حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی شاعر و نوحه‌سرا نیز در این میزگرد با اشاره به اینکه سال‌هاست با حاج محمدرضا طاهری در ارتباط است اظهارداشت: یکی از خدمات حاج محمدرضا که کمتر به آن پرداخته شده است، این است که او برای شعر زحمت می‌کشد و برای فهم مستمع از اشعار سخت نیز زمان می‌گذارد. اغلب شاعران تمایل دارند شعر روان بخوانند تا هم خود بفهمند هم مستمع و به محض اینکه شعر کمی سبک هِندی مانند اشعار صائب پیدا می‌کند، صریحاً می‌گویند مردم نمی‌فهمند، درحالی که حاج محمدرضا برعکس است، رنج و سختی می‌کشد اما می‌خواند و جا می‌اندازد.
وی با اشاره به اینکه از حدود سال ۸۵ و ۸۶، این دغدغه از بین رفتن اشعار قوی در هیأت‌ها، مطرح شد اما ایشان گفت که من می‌خوانم، تصریح کرد: از آن سال در مناسبت‌های مختلف هر شعری که نوشته می‌شد و یا پیشنهاد داده می‌شد، ایشان استقبال می‌کرد و می‌خواند و واقعاً کار را از آب در می‌آورد. بسیاری از مداحان بعد از خواندن ایشان مجاب شدند که می‌توان این اشعار را خواند. روزی مقام معظم رهبری به بنده فرمودند چرا فقط اشعار را به آقای طاهری می‌دهید، به دیگران هم بدهید، من عرض کردم دیگران می‌گویند، مردم نمی‌فهمند و نمی‌خوانند. ایشان فرمودند خودشان نمی‌فهمند، مردم می‌فهمند. مگر شعر محتشم کاشانی شعر آسانی است، اینقدر خوانده شد و خوب ارائه شد که جاافتاد. ایشان فرمودند برخی معارف در شعرهای پیچ در پیچ است که در اشعار ساده نیست. حاج محمدرضا طاهری زحمت کشید و حجت را برهمگان تمام کرد که می‌توان چنین اشعاری را خواند و جواب گرفت.
حسین طاهری بهترین مداح نسل جوان است
محمدزمانی با اشاره به اینکه حسین طاهری به اعتراف و اذعان بسیاری از مداحان و شاخصین این عرصه، بهترین مداح در میان نسل جوان است، گفت: حسین طاهری آیینه‌ای از خاندان طاهری است و در این سال‌های اخیر بسیار خوب درخشیده است و یکی از کارهای برجسته او ارائه ادبیات حماسی است که نیاز جوانان بود. جوانان با این ادبیات ارتباط خوبی برقرار می‌کنند که اگر نتوانیم از آن استفاده کنیم یک پای مجلس خواهد لنگید البته عقلانیت و اندیشه باید در کنار حماسه باشد.
این شاعر و نوحه‌سرا گفت: بسیاری از مداحان دوست دارند که حماسه بخوانند اما هنر القای آن را ندارند و این بسیار مهم است. گاهی شعر حماسی است اما مداح نمی‌تواند این کار را خوب دربیاورد. مداح باید زبان بدن هم داشته باشد و در این زمینه حسین طاهری تسلط خوبی دارد. این هنر او به حدی خوب است که بچه کوچک من هم متوجه مفاهیم ارائه شده از سوی او می‌شود.
شجاعت طاهری در بیان ارائه مطالب حماسی در هیأت
وی با بیان اینکه برخی از مداحان و مجالس رویکرد سکولار دارند و به این روند اعتراض می‌کنند، گفت: در نسل جدید حسین طاهری شاخص است و با شجاعت در شب تاسوعا از صهیونیست می‌گوید؛ درحالی که بسیار معتقد هستند در این شب باید مطالب عاطفی باشد اما این شجاعت را دارد؛ البته قبول دارم باید اعتدال را رعایت کرد. نحوه بیان مهم است اما فردی که در این نسل چنین شجاعتی دارد، بسیار مهم است.
محمدزمانی با بیان اینکه حسین طاهری ادبیات انقلابی را در نمادهای سیاسی محدود نکرده و در تمام ابعاد شعر خوانده است، افزود: رعایت مرز نوآوری، ابداع و بدعت در حسین طاهری مشهود است. بسیاری امور در مداحی امروز بدعت است اما در این حال، طاهری تلاش کرده تا ابداع داشته باشد.
ارتباط وثیق‌تری با شاعران و جامعه ادبی برقرار کنید
این شاعر و نوحه‌سرا ادامه داد: مخاطب حسین طاهری جوان و نوجوان است و باید به اخلاق عمومی در شعر و نوحه توجه بیشتری داشته باشد. او باید ارتباط وثیق‌تر و گسترده‌تری با جامعه شعری و ادبی داشته باشد و این کار را جمعی‌تر کند. باید چند مجموعه دیده‌بان و رصدگر داشته باشد که در امور مختلف به او مشاوره دهند. به طور مثال این گروه‌ها اشعار و نوحه‌های محرم را از قبل به لحاظ ادبی، تاریخی، مقتل و … بررسی کنند و روی کلمه به کلمه آن نظر و مشورت دهند تا با عبور از یک فیلتر مناسب در جلسه خوانده شود.
وی افزود: از ظرفیت عظیم هزار ساله شعر فارسی باید استفاده شود. البته حسین طاهری به این مهم توجه دارد و شعر قدیمی «در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم» در قالب شور خوانده است. یا قصیده مشهور «سر» حمیدرضا برقعی در قالب رجز خوانده است. اگر مداحی شعری از حافظ و صائب در دستگاه‌های جدید و یا سینه‌زنی بخواند موجب احیا و فراگیر شدن آن می‌شود.
شور «در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم» را اینجا بشنوید:
کار حسین طاهری اتصال هویتی میان نسل قبل و بعد مداحان است
میثم صداقت‌زاده مدیر گروه فرهنگ و تربیت دانشگاه امام صادق(ع) نیز در این میزگرد با بیان اینکه یکی از بهترین مداحان دوره نوجوانی من حاج محمدرضا طاهری بود، اظهارداشت: در گذشته مداح و مستمع در جلسات همگی استفاده کننده بودند، یعنی مداح وارد جلسه می‌شد و اصلاً معلوم نبود فرصت می‌شود بخواند یا نه! بنابراین برنامه‌ریزی نداشت اما امروز شرایط متفاوت است و به حال اجرا رسیده است؛ یعنی مداح از قبل فکر می‌کند چه بخواند و حتی برنامه‌ریزی دارد که در کجای شعر گریز به روضه بزند و این متفاوت از سبک و سیاق مداحان گذشته است.
میثم صداقت‌زاده، مدیر گروه فرهنگ و تربیت دانشگاه امام صادق(ع)
وی با بیان اینکه حسین طاهری مُبدع سبک رجزخوانی در هیأت است، افزود: این قالب جدیدی است که بسته گسترده‌ای برای محتوا، مفهوم و معنا در اختیار مداح و شاعر قرار می‌دهد. کار مهم حسین طاهری، نگهداشتن اتصال هویتی است. او میان خودش و نسل قبلش یعنی پدرش اتصال خوب برقرار کرده است. حسین طاهری مدل سنتی را در مجلس خود حفظ کرده است. او حتی در جلساتی که پدرش هم حضور دارد، این اتصال را رعایت می‌کند و احترام پیشکسوتی را دارد.
تذکر در لحظه حاج محمد به حسین طاهری
صداقت‌زاده ادامه داد: گاهی در جلسات مشترک حاج محمدرضا طاهری و حسین طاهری که حسین اشتباهی می‌کند، در همان جلسه به او تذکر می‌دهد. به طور مثال در محرم حسین دودمه‌ای می‌دهد که بخشی از آن را به زنان برای جواب دادن واگذار می‌کند در این هنگام حاج محمد با زیرکی خاصی که هم تذکر داده باشد هم مانع این قضیه شود رو به مردان می‌گوید اگر دوست دارید، صدا زن‌ها نرسد خودتان بلند جواب دهید.
حسین طاهری در این خصوص می‌گوید: حضور پدرم در جلسه، بالاترین نعمت برای من است و کلاس درس است.
هرچه انجام می‌دهم براساس دستورالعمل و با اجازه پدرم است
حسین طاهری در این زمینه تصریح کرد: من دقیقاً طبق دستورالعمل‌های پدرم و بزرگترها جلو می‌روم. من جدای از امور مداحی حتی در مسائل زندگی هم از پدرم سوال می‌کنم و نظر می‌گیرم و به نوعی اجازه می‌گیرم تا کاری را انجام دهم. اگر روی کودک و نوجوان کار می‌کنیم به دستور پدر است. برخی انتقاد می‌کنند که روند خراب شده است و مداحان مقتل نمی‌دانند و اشعار ضعیف می‌خوانند بنابراین راهکار این است که به نسل بعد توجه کنیم و آنان را آموزش دهیم. ما باید برنامه‌ریزی کنیم تا نوجوانان کلاس مداح، شعرخوانی و مقتل‌خوانی بروند. اگر ما بتوانیم ۵۰ کودک و نوجوان برای نسل بعد تربیت کنیم، می‌توان امیدوار بود که نسل بعدی تأمین خواهد شد.
این مداح اهل بیت(ع) گفت: من تمام دستورات پدرم را جز مناجات‌خوانی انجام ندادم زیرا معتقدم تا زمانی که ایشان هستند باید از ایشان یاد بگیرم. بنابراین من قدمی فراتر نگذاشتم بلکه تماماً دستورات را انجام داده‌ام.
در انقلاب اسلامی هیأت‌ها پیشرو شدند
صداقت‌زاده در ادامه مباحث خود تصریح کرد: کار روی کودک و نوجوان نباید مقطعی باشد باید مانند سیره و روش شما در برپایی مجالس هفتگی، ادامه‌دار باشد. هر تمدنی زمانی که شکل می‌گیرد باید ابزارهای تمدنی هم داشته باشد تا به او کمک کند. در صدر اسلام مسجد پیشرو بود اما در انقلاب اسلامی به درست یا غلط، هیأت به جای مسجد در تمدن‌سازی پیشرو شد و هرچه جلوتر هم آمدیم، جای خود را باز کرد و حقش است، بیشتر هم رشد کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هیأت کارکرد و ظرفیت احساسی، معرفتی، جمع‌سازی تربیتی دارد، گفت: زمانی که از تهاجم فرهنگی بحث می‌شود، فرهنگ و تمدن ما باید در نهادهای غیربومی جای خود را باز کند. یعنی از آن طرف تهاجم فرهنگی داریم اما تهاجم معکوس هم داریم؛ همانطور که روزی ملودی هیأت در استادیوم با اشعار جدید خوانده می‌شد. مهمترین کارکرد هیأت که یکی از رویکردهای تمدنی آن هم است، در ماجرای بعد از وفات امام خمینی(ره) و آغاز زعامت آیت‌الله خامنه‌ای شاهد هستیم که افراد همچون حاج منصور ارضی، حاج محمدرضا طاهری، حاج حسن خلج، حاج حسین سازور، حاج سعید حدادیان و … نقش مهمی در ایجاد اقبال و پذیرش عمومی درخصوص ایشان ایفا کردند و این نشان از انقلابی بودن مداحان است که در حسین طاهری امتداد دارد و یک دستاورد ارزشمند است.
وی با بیان اینکه جلسات قرآن در کنار هیأت‌های مذهبی باید تقویت شود زیرا در کنار هیأت که توسل به اهل بیت(ع) دارد، جلسات قرآن و همچنین جلسات مناجات‌خوانی هم باید داشته باشیم که دارای کارکردهای مختلف است، گفت: اگر توسل به اهل بیت(ع) نامتوازن رشد کند، مردم کمتر با خدا می‌توانند ارتباط برقرار کنند و این ممکن است موجب انحراف فکری و فرهنگی شود. به عنوان نمونه جلسات حاج رضا بکایی دارای مستمع فراوان است، او دعا می‌خواند و در پایانش یک روضه سنگین می‌خواند. این چنین جلسات باید تقویت شود یعنی ما باید برای توسل و ارتباط مردم با خداوند در قالب هیأت برنامه داشته باشیم. شما در ابتدای جلسه مناجات با امام زمان(عج) دارید که می‌تواند گاهی مناجات با خدا شود.
بنا داریم برای تربیت نسل آینده با کمک بزرگان، کلاس مداحی راه بیندازیم
حسین طاهری مداح اهل بیت(ع) در بخش پایانی این نشست اظهارداشت: مناجات با امام زمان(عج) جزء اعتقادات ماست که باید باشد و این مهم در جلسات خاص سال، آثار بسیاری دارد، شاید در جلسات هفتگی بتوان رویکرد را تغییر داد.
وی با قدردانی از برگزاری این نشست بررسی و تحلیل تصریح کرد: خداراشکر می‌کنم که این فرصت در اختیارم قرار گرفت تا آثار و عملکردم مورد نقد و بررسی علمی قرار گیرد. حضور پدرم بالاترین نعمت برای من در زندگیم است و وجود ایشان و رهنمودهایش کمک‌های بسیاری به من کرده است.
اگر به داد نسل آینده نرسیم مشکل‌ساز می‌شود
طاهری با اشاره به اینکه در نسل حاضر کارکردن بسیار سخت است، گفت: روزی در زمان جنگ، تمام جامعه یک دست شده بود و مداحان توانستند با تلاش‌های خود مسیر را به پیش ببرند اما در شرایط کنونی فضای مجازی یک پوچی در کشور ایجاد کرده است که مثل تبلیغ فلان چیز، اسم بالا می‌آید اما ظرف خالیست و اوضاع نسل بعدی ما بسیار خطرناک است و اگر به داد آن‌ها نرسیم، مشکل‌ساز خواهد شد.
این مداح اهل بیت با بیان اینکه خدمت بسیاری از بزرگان رسیدم و از آن‌ها کسب اجازه کردم تا کلاس مداحی راه‌اندازی کنیم و از حضور آنان برای تدریس استفاده کنیم، گفت: عرض کردم دوندگی‌های این کار با من اما شما به عنوان استاد به میدان بیایید و آموزش دهید. به عموهایم گفتم چرا از برهه‌ای تدریس را کنار گذاشتید! هرکس پای یک منبر رفت و یک چیزهایی یاد گرفت و شد مداح اما اصلاً این اصولی نیست.
برای ارتباط با کودک باید به زبان آن‌ها حرف زد
وی ادامه داد: می‌خواهم از ظرفیت رسانه خودم استفاده کنم، کلاس برگزار کنم و متخصص مقتل، تاریخ و ادبیات را بیاورم تا به نسل بعدی آموزش دهند. اگر مشابه این اتفاق در شهرهای مختلف بیفتد مثلا حاج مهدی رسولی با ظرفیت هیأت خود، یک کلاس راه بیندازد و دیگران در شهرهای دیگر، باور کنید می‌توانیم نسل بعدی را بیمه کنیم.
طاهری تصریح کرد: برای ارتباط با کودک و نوجوان باید زبان آن‌ها را یاد بگیریم تا بتوانیم ارتباط برقرار کنیم. نسل کنونی متاسفانه حرف بزرگترها را گوش نمی‌دهد اما باید کاری کنیم که نسل بعدی این‌گونه نباشد. من افتخار می‌کنم در کنار این بزرگان زندگی کردم، ان شاء الله با حضور آن‌ها بتوانیم این کلاس را برگزار کنیم.
این مداح اهل بیت(ع) با بیان اینکه کار ما شده منتظر باشیم هرسال فلان خواننده مبتذل کاری انجام دهد، بعد دوره بیفتیم تا آثار تخریبی او را جمع کنیم، گفت: هیأت‌ها در هر شهر باید دست به دست هم دهند ،کار مشترک انجام دهند تا بتوانیم نسل بعدی را بسازیم. این تمدنی است که ما باید به کمک بزرگترها رقم بزنیم.
استودیوخوانی ابزاری است که نباید در آن افراط می‌شد
وی با اشاره به اینکه درخصوص استودیوخوانی جنجال وحشتناکی رقم خورد، گفت: اگر استودیوخوانی اشتباه بود انجام نمی‌دادم اما بحث و مشکل این است که استمرار در هرکاری باشد که موجب کنار رفتن روضه و نشر معارف شود، اشتباه است. استودیوخوانی ابزاری است که نباید در آن افراط می‌شد که متأسفانه شد و عاقبت این افراط نیز از دست رفتن این ظرفیت است.
طاهری اضافه کرد: گاهی مداحی هیأت برای اینکه حال بهتری را القا کند، تنظیم دیجیتال یا اصطلاحاً استودیویی می‌شود، این اشکالی ندارد اما اگر این کار زیاد شود و دچار افراط شویم، خراب می‌شود.
کارهای خوب حوزه استودیویی حتی به فراتر از مرزها هم رفت
این مداح اهل بیت(ع) گفت: به یکی از مداحان گفتم چرا اینقدر در عرصه استودیویی زیاده‌روی می‌کنی؟ زمانی که رسانه شما را جستجو می‌کنیم فقط کار استودیویی دارید، در این صورت اثر این کارها هم از دست می‌رود. کارهای خوب حوزه استودیویی حتی به فراتر از مرزها هم رفت بنابراین فرصت و ظرفیت خوبی بود که با زیاده‌روی از دست رفت.
تذکر مقام معظم رهبری به حسین طاهری
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با مداحان فرمودند مداحی موسیقی پاپ نیست، از این جمله تفسیرهای زیاد می‌توان داشت، گفت: روزی مقام معظم رهبری به من فرمودند مراقب باشید موسیقی لس‌آنجلسی، وارد خواندن شما نشود. من عرض کردم دعایم کنید تا دچار این خطا نشوم. ایشان فرمودند این کار دعایی نیست بلکه دعوایی است. این جمله یا این بیانات اصلاً درباره استودیو نبود بلکه درباره مداحی پشت میکروفن بود که نباید مشابه موسیقی پاپ خواند که جوان با آن حس و شور خاصی بگیرد.
نشست‌های تخصصی آهات که به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ۱۴۰۰ می‌پردازد، به همت گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و هسته احیاء امر مرکز رشد این دانشگاه در خبرگزاری فارس برگزار می‌شود. در برپایی و ترویج و اشاعه این جلسات، مجموعه‌های دیگری از جمله شورای فرهنگ عمومی کشور، جامعه ایمانی مشعر، بنیاد دعبل خزاعی، مؤسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب و مؤسسه فرهنگی عقیق نیز همکاری دارند.
انتهای پیام/
