فارس من| مدیریت اقتصادی پیامبر (ص) و رفع تحریم‌ها در بی‌خبری فائزه هاشمی
خبرگزاری فارس ـ گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: بعد از پخش سخنان موهن فائزه هاشمی در فضای مجازی درباره پیامبر اعظم (ص) که در آن گفته بود: پیامبر (ص) چون کار اقتصادی بلد نبود، اموال حضرت خدیجه (س) را حرام کرد. برخی مخاطبان خبرگزاری فارس با ثبت پویشی در سامانه فارس من خواستار برخورد جدی با فائزه هاشمی شدند که برای مشاهده این پویش می‌توانید از اینجا اقدام کنید. این پویش تاکنون بیش از ۵۳ هزار امضا را به خود اختصاص داده است.
برای بررسی این ادعای اهانت‌بار با حجت‌الاسلام حبیب عباسی از کارشناسان دینی و نویسنده کتاب «بانوی سلام» گفت‌وگو کردیم. در این گفت‌وگو او به بررسی نقش اولین مجاهد اسلام در تثبیت و تشریع این دین الهی پرداخت و بیان داشت: حضرت خدیجه (س) مجاهدی بود که با علم و آگاهی در این راه قدم گذاشت تا عبودیت و بندگی‌اش را به درگاه احدیت ثابت کند که ثمره این اقدامش سلامی شد که حضرت جبرئیل از سوی خدا بر حضرت خدیجه (س) رساند.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
خدمات اولین مجاهد اسلام به رسول خدا (ص)
حضرت خدیجه سلام الله علیه در همان ساعات اولیه رسمی آغاز اسلام و صدور نبوت از جانب باری تعالی به رسول خاتم (ص)، لقب نخستین مجاهد اسلام را به خود اختصاص داد. مجاهدی که یک تنه به حمایت رسول خدا پرداخت و این مجاهدتش تا پایان عمر پربرکتش پابرجا بود. خدیجه‌ای که از خاندان شریف قریش و موحدان آن روزگار بود که با علم و آگاهی از آینده محمدامین همسری او را قبول کرد. عقیده او به پروردگار یکتا عزمش را برای همراهی آخرین پیامبر الهی جزم کرده بود. بی‌شک خدمات اولین مجاهد اسلام به رسول خدا (ص) در ابعاد مختلفی قابل بحث و گفت‌وگو است که میتوان آن‌ها را ذیل عناوینی چون خدمات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و … مطرح کرد. نکته مهم این است که حضرت خدیجه (س) از بانوان ثروتمندان عصر خود بود و با توجه به شناخت خوبی که نسبت به اسلام و نبی مکرم داشت، در راستای پیشبرد برنامه‌های اسلام تمامی اموال خود را در این راه انفاق کرد.
اموال حضرت خدیجه
«و کانت خدیجه یومئذ أوسط نساء قریش نسبا و أعظمهن شرفا و أکثرهن مالا…» (۱)؛ خدیجه در نسب و قبیله متوسط بود و در شرافت و بزرگواری بزرگ‌تر از همه و در مال ثروتمندتر از همه بود.
تاریخ‌‌نویسان مظاهر ثروت خدیجه (س) را در سه مورد ذیل خلاصه کردهاند:
۱ـ هشتاد هزار شتر، اموال تجارتی او رابه اطراف و اکناف جزیره العرب و خارج از آن از مصر و حبشه و روم و شام و… حمل و نقل میکردند.
۲ـ بارگاهی از حریر سبز با طناب‌های ابریشم بر بام خانه با شکوهش برافراشته بود، و در آنجا از رفت و آمد مردم از زن و مرد، پذیرایی می‌‌شد و او به زیردستان کمک‌های شایان میکرد.
۳ـ چهارصد غلام و کنیز امور زندگی او را رسیدگی و سرپرستی میکردند و دستگاه عریض و طویل زندگی خدیجه (س) را اداره میکردند. (۲)
بخشش تمامی اموال به رسول خدا (ص) با علم و آگاهی کامل
حضرت خدیجه (س) با دیدن نور هدایت، تمامی اموال خودش را به رسول الله بخشید. در بحار الانوار آمده است: «ثم إن خدیجه قالت لعمها ورقه: خذ هذه الأموال و سر بها إلى محمد (ص) و قل له: إن هذه جمیعها هدیه له و هی ملکه یتصرف فیها کیف یشاء و قل له إن مالی وعبیدی وجمیع ما أملک و ما هو تحت یدی فقد وهبته لمحمد (ص) إجلالا و إعظاما له فوقف ورقه بین زمزم و المقام و نادى بأعلى صوته: یا معاشر العرب إن خدیجه تشهدکم على أنها وهبت نفسها ومالها وعبیدها وخدمها و جمیع ما ملکت یمینها و المواشی والصداق والهدایا لمحمد (ص) و جمیع ما بذل لها مقبول منه و هو هدیه منها إلیه إجلالا و إعظاما و رغبه فیه فکونوا علیها من الشاهدین». (۳)
خدیجه به عمویش ورقه گفت: این اموال را بگیر و به محمد (ص) بده و بگو تمام این اموال هدیه به شماست و تمامی آن در ملکیت شما و هرگونه که به بخواهی تصرف کن. و بگو مال و خدم و تمام آنچه در ملکیت و زیر نظر من است را به خاطر تجلیل و تعظیم محمد به او بخشیدم. ورقه در میان زمزم و مقام ایستاد و با صدای بلند فریاد زد: ای مردم عرب، خدیجه شما را شاهد می‌گیرد و شما گواه باشید که او خودش، ثروت و سرمایه‌اش و همه خدم و حشم و جمیع مایملک خود و چهارپایان و صداق و مهریه و هدایایی که به رسیده است را به محمد بخشید تا تجلیل و تعظیم شود همه شما گواه باشید.
این بخشش خدیجه را خداوند در قرآن یادآوری کرده است: «و وجدک عائلا فاغنی»(ضحی/ آیه ۸). (ای رسول خدا) تو را تنگدست یافت و بی‌نیاز گردانید. در تفسیر این آیه آمده است: «حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِیُّ مُعَنْعَناً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ وَ وَجَدَکَ ضَالًّا عَنْ النُّبُوَّهِ فَهَدى إِلَى النُّبُوَّهِ وَ وَجَدَکَ عائِلًا فَأَغْنى بِخَدِیجَه» (۴)؛ ابن عباس در تفسیر این آیه می‌گوید: … چون ترا صاحب فقر یافتم، به وسیله خدیجه (س) غنى گردانیدم.
در مناقب آل ابی طالب آمده است: «تَفْسِیرِ وَکِیعٍ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فِی قَوْلِهِ … وَ وَجَدَکَ عائِلًا فَأَغْنى بِمَالِ خَدِیجَه» (۵)؛ ابن عباس در مورد آیه وَ وَجَدَکَ عائِلًا فَأَغْنى می‌گوید: بی‌نیازی رسول خدا (ص) با مال خدیجه بود.
رسول خدا (ص) بارها به دفعات زیاد از کار بزرگ حضرت خدیجه یاد کردهاند: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ مَا نَفَعَنِی مَالٌ قَطُّ مَا نَفَعَنِی مَالُ خَدِیجَه» (۶)؛ هیچ ثروتی هرگز مرا آن گونه سود نبخشید که ثروت خدیجه (س) به من سود بخشید.
در بحارالانوار آمده است: «قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ فَلَمَّا ذَکَرْنَا خَدِیجَهَ بَکَى رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله ثُمَّ قَالَ خَدِیجَهُ وَ أَیْنَ مِثْلُ خَدِیجَهَ صَدَّقَتْنِی حِینَ کَذَّبَنِی النَّاسُ وَ وَازَرَتْنِی عَلَى دِینِ اللَّهِ وَ أَعَانَتْنِی عَلَیْهِ بِمَالِهَا» (۷)؛ ام سلمه گفت: وقتی نام خدیجه نزد رسول خدا برده می شد. رسول خدا(ص) گریه میکرد و می‌فرمود: کجا مثل خدیجه پیدا می‌شود، هنگامی که مردم مرا تکذیب کردند او مرا تصدیق کرد. در مسیر دین خدا مرا یاری کند و با اموال خود مرا در یاری دین خدا مدد کرد.
حضرت آدم ابوالبشر هم به بزرگی از همسر رسول خدا (ص) یاد کرده است: «و روی أن آدم (ع) قال: إنی لسید البشر یوم القیامه إلا رجل من ذریتی نبی من الأنبیاء یقال له محمد (ص) فضل علی بإثنین : زوجته عاونته وکانت له عونا وکانت زوجتی علی عونا ….(۸)؛ آدم (ع) فرمود: در روز قیامت، من سید بشرم. مگر مردى که از ذریه من و پیامبری از پیغمبران است که او را احمد گویند با دو چیز بر من فضیلت دارد: یکى همسری است که او را یارى و معاونت کند، همسرش براى او یار و مددکار باشد و زوجه من بر من یار باشد که مرا به فتنه اندازد.
نقش نخستین مجاهد اسلام در خنثی‌سازی اولین تحریم ظالمانه
حضرت خدیجه (س) نه تنها از اعتبار و موقعیت اجتماعی خود برای دفاع از رسول اکرم (ص) سود می‌‌برد، بلکه با ورود به صحنه‌های دشوار به دفاع از حریم نبوت پرداخت. او خود در شعب ابی‌طالب حضور یافت و همراه پیامبر (ص) سه سال در آنجا به سر برد. این سه سال را میتوان سال‌های اوج فداکاری ام‌المؤمنین نامید. او در طول سه سال تحریم اقتصادی، تأمین نیازهای مالی مسلمانان را بر عهده داشت.
«و کانت خدیجه لها مال کثیر فأنفقته على رسول الله (ص) فی الشعب» (۹)؛ برای حضرت خدیجه (س) اموال زیادی بود که در ماجرای شعب همه بر به رسول خدا (ص) بخشید.
در بحارالانوار در این رابطه آمده است: «اجتمعت قریش فی دار الندوه و کتبوا صحیفه بینهم أن لا یؤاکلوا بنی هاشم و لا یکلموهم و لا یبایعوهم و لا یزوجوهم و لا یتزوجوا إلیهم و لا یحضروا معهم حتى یدفعوا إلیهم محمدا فیقتلوه و أنهم ید واحده على محمد یقتلونه … و کانت خدیجه رضی الله عنها لها مال کثیر فأنفقته على رسول الله (ص) فی الشعب» (۱۰)؛ قریشیان در دارالندوه جمع شدند و پیمانی را نوشتند با این مضمون: نه چیزی به آن‌ها بدهند و نه با آن‌ها سخنی بگویند نه با آن‌ها داد و ستدی کنند، نه دختری از آن‌ها بگیرند و نه دختری به آن‌ها بدهند و نزد آنان حاضر نشوند تا این که محمد را تحویلشان بدهند تا او را بکشند و قریشان برای کشتن محمد ید واحد هستند … (در این زمان) خدیجه اموال فراوانی داشت در شعب همه را به محمد (ص) انفاق کرد.
در تاریخ یعقوبی از منابع اهل سنت هم به این مجاهدت حضرت خدیجه (س) اشاره شده است: «فأقام و معه جمیع بنی هاشم و بنی المطلب فی الشعب ثلاث سنین حتى أنفق رسول الله ماله و أنفق أبو طالب ماله و أنفقت خدیجه بنت خویلد مالها و صاروا إلى حد الضر و الفاقه» (۱۱)؛ بنی‌هاشم و بنی‌مطلب با پیامبر(ص) سه سال در شعب بودند تا اینکه رسول الله (ص)، ابوطالب و خدیجه اموالشان را انفاق کرد تا حدی که به تنگی افتادند.
از سال هفتم تا دهم بعثت اوج فشارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی علیه مسلمانان بود، یک تحریم همه جانبه علیه مسلمانان که می‌توانست نهال نوپای اسلام را بخشکاند، اما انفاق حضرت خدیجه (س) مانع از اجرایی شدن نقشه دشمنان شد و هنوز با گذشت بیش از ۱۴۰۰ سال از آن واقعه، امروز اسلام در جهان می‌درخشد و طرفداران زیادی دارد. این مهم محقق نشد مگر با مجاهدت ام‌المؤمنین حضرت خدیجه کبری (س) نخستین مجاهد و رزمنده اقتصادی اسلام.
پی‌نوشت‌ها
۱ـ عبدالملک بن هشام بن أیوب الحمیری المعافری أبو محمد الوفاه: ۲۱۳ هـ، السیره النبویه ج ۲ ص ۸. دار النشر: دار الجیل ـبیروت ـ۱۴۱۱ ، الطبعه : الأولى ، تحقیق : طه عبد الرءوف سعد. أبی جعفر محمد بن جریر الطبری الوفاه: ۳۱۰ هـ، تاریخ الطبری ج ۱ ص ۵۲۱. دار النشر : دار الکتب العلمیه – بیروت.
۲ـ محمد محمد اشتهادری. حضرت خدیجه همسر پیامبر اسطوره ایثار و مقاومت ص ۴۳ تا ۵۳. انتشارات نبوی. تهران. چاپ دوم ۱۳۸۴ شمسی.
۳ـ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (وفات: ۱۱۱۰ ق). بحار الأنوار ج۱۶ ص ۷۱. ناشر: دار إحیاء التراث العربی. بیروت. سال چاپ: ۱۴۰۳ ق. نوبت چاپ: دوم.
۴ـ کوفى، فرات بن ابراهیم (وفات: ۳۰۷ ق). تفسیر فرات الکوفی ص ۵۶۹. ناشر: مؤسسه الطبع و النشر فی وزاره الإرشاد الإسلامی. تهران. سال چاپ: ۱۴۱۰ ق. نوبت چاپ: اول.
۵ـ ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على (وفات: ۵۸۸ ق). مناقب آل أبی طالب علیهم السلام ج ۳ ص ۹۹. ناشر: علامه. قم. سال چاپ: ۱۳۷۹ ق. نوبت چاپ: اول.
۶ـ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (وفات: ۱۱۱۰ ق). بحار الأنوار ج ۱۶ ص ۶۳. ناشر: دار إحیاء التراث العربی. بیروت. سال چاپ: ۱۴۰۳ ق. نوبت چاپ: دوم.
۷ـ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (وفات: ۱۱۱۰ ق). بحار الأنوار ج ۴۳ ص ۱۳۱. ناشر: دار إحیاء التراث العربی. بیروت. سال چاپ: ۱۴۰۳ ق. نوبت چاپ: دوم.
۸ـ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (وفات: ۱۱۱۰ ق). بحار الأنوار ج ۱۶ ص ۱۱. ناشر: دار إحیاء التراث العربی. بیروت. سال چاپ: ۱۴۰۳ ق. نوبت چاپ: دوم.
۹ـ امین الاسلام طبرسى (وفات: ۵۴۸ ق). إعلام الورى بأعلام الهدى ص ۵۰. ناشر: اسلامیه، تهران. سال چاپ: ۱۳۹۰ ق. نوبت چاپ: سوم.
۱۰ـ علامه مجلسى (وفات: ۱۱۱۱ ق). بحار الأنوار ج ۳۵ ص ۹۱. ناشر: مؤسسه الوفاء. بیروت. سال چاپ: ۱۴۰۴ ق.
۱۱ـ أحمد بن أبی یعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح الیعقوبی. الوفاه: ۲۹۲ هـ، تاریخ الیعقوبی ج ۲ ص ۳۱. دار النشر: دار صادر، بیروت.
انتهای پیام/
