«محتوا» وجه تمایز هنر انقلاب اسلامی با پیش از آن/انقلاب اسلامی نجابت را به هنر ایران برگرداند
به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، ویژه برنامه سالروز شهادت شهید سید مرتضی آوینی با عنوان «ما و شهید آوینی»، در سالن ایثار و شهادت بنیاد شهید و امور ایثارگران رشت و به همت سازمان فضای مجازی سراج مرکز گیلان برگزار شد.
مجید رحمانی، از پژوهشگران تاریخ معاصر گیلان در این مراسم با اشاره به طرح موضوع هنر انقلاب اسلامی در آثار شهید مرتضی آوینی اظهار کرد: انقلاب اسلامی در یک مسیر تمدنی قرار گرفته و چند سالی است در مسیر دولت اسلامی آن در جا می زنیم، اگر به انقلاب برگردیم می‌بینیم که انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بوده و از کم تلفات‌ترین انقلاب‌ها بوده است.
سه رویکرد هنر دوره پهلوی
وی هنر را یکی از ابزارهای فرهنگ عنوان کرد و افزود: نگاه هنر انقلابی به ارزش‌های دینی و الهی بوده که در مقابل دوره فرهنگی پهلوی قرار گرفته است، هنر دوره پهلوی سه رویکرد دارد که یکی از این رویکردها، رویکرد سرگرمی و ابتذال بود و آثار اسفناکی بر جامعه داشت و یکی از اعتراضات مردم به وضعیت هنر بود.
این پژوهشگر گیلانی نوع دوم هنر قبل از انقلاب را هنر روشنفکری و هنر برای هنر معرفی کرد و گفت: نمونه این هنر در جشن شیراز دیده شد، رویکرد سوم هنری قبل از انقلاب در جریان‌های چپ دیده می‌شود که در اشعار و آثار مکتوب آن دوره وجود دارد.
رحمانی با تأکید بر اینکه هنر انقلاب اسلامی را باید در منظومه فکری امامین انقلاب ببینیم، تصریح کرد: در روز دوازدهم بهمن، امام تکلیف را مشخص می‌کند و می‌فرمایند ما با سینما مخالف نیستیم ما با فساد مخالفیم، تعداد فرمایشات امام درباره هنر کم است اما همین‌ها بسیار عمیق و راهگشاست.
هنر انقلابی به دنبال نجات انسان از سرگردانی است
وی، وجه تمایز هنر انقلاب اسلامی با هنر پیش از انقلاب را تأکید بر محتوا و هنری دانست که به دنبال نجات انسان از سرگردانی است و بیان کرد: هنری که جنبه‌های مختلف زندگی انسان را در بر می‌گیرد و تک بعدی نیست، هنر انقلاب اسلامی تنها هنر نیست بلکه تلفیق اندیشه و هنر است و کار هنری که در آن جهان‌بینی نداشته باشد رابطه‌ای با هنر انقلاب اسلامی ندارد.
سیاسی نبودن هنر یک بلوف بزرگ است
این پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه برخی می‌گویند هنر سیاسی نیست یک بلوف بزرگ است، افزود: حتی هنرمندان پوچ‌گرا هم یک ایده و ایدئولوژی دارند و هنرمند بدون ایده و باور نداریم، انقلاب اسلامی نجابت را به هنر ایران برگرداند، گنجینه معرفتی و دینی را با هنر پیوند داد، ما در دوران طاغوت عموماََ با هنری سر و کار داشتیم که در ضدیت با دین بود.
رحمانی با اشاره به تحول شهید مرتضی آوینی در نتیجه قرار گرفتن در جریان انقلاب اسلامی تصریح کرد: تحول فردی شهید آوینی فردی نبود بلکه آوینی تمام تلاش خود را می‌کند تا همه مردم را با این نگاه و زاویه دید آشنا کند، شهید آوینی فهمید که در کجای تاریخ قرار دارد، شما می بینید که شهید از بیرون همه چیز را می‌بیند و درک عمیقی از حقیقت دارد، بیشتر هنرمندها درگیر واقعیت‌ها هستند اما حقیقت بالاتر از واقعیت است.
وی با اشاره به آتش زدن برخی آثار شهید آوینی توسط خود ایشان گفت: شهید از سال ۴۴ تا ۵۷ وارد دانشکده هنرهای زیبا شده است اما بعد از آشنایی با امام همه آثار خود در این دوره را به آتش می‌کشد و می‌گوید هر چه کرده بودم برای نفس خودم بود.
چرایی تهرانیزه نشدن شهید آوینی
این پژوهشگر گیلانی با اشاره به چرایی تهرانیزه نشدن شهید آوینی بیان کرد: شهید آوینی محرومیت‌ها را در شهرستان‌ها دیده و درک کرده است و بعد درباره آن‌ها مستند ساخته است، او از مرز یک مستندساز تا مرز یک متفکر ارتقا پیدا می‌کند.
رحمانی با بیان اینکه انقلاب اسلامی، آوینی را دگرگون کرد و او نیز تلاش کرد دِین خود را با دگرگون کردن هنر انقلاب ادا کند، افزود: قالبی که شهید آوینی در تولید مستند به کار می‌برد متفاوت است، او تلاش کرده یک افق را نشان دهد؛ آوینی یا در حال نقد وضع موجود است و یا در حال نشان دادن افق و دور نما و چشم انداز، یعنی هم از آرمان‌ها و باورها می‌گوید و هم به مسائل و مشکلات مردم می پردازد.
اوج گرفتن هنر انقلاب اسلامی در دوران انقلاب
وی با اشاره به اوج گرفتن هنر انقلاب اسلامی در دوران انقلاب بیان کرد: ما در انقلاب اسلامی شاهد اوج هنر انقلاب اسلامی هستیم، شهید آوینی قبل از انقلاب شعر و نقاشی داشت اما بعد از انقلاب پیشتاز جهاد تبیین می‌شود.
این پژوهشگر تاریخ معاصر با تأکید بر مطالعه کتاب‌های آینه جادو برای شناخت نگاه شهید آوینی در حوزه هنر انقلاب اسلامی تصریح کرد: شاهکار شهید آوینی در فیلم‌ها و مستندهایش است، شهید آوینی مجموعه مستندهای مختلفی را تولید کرد، مستند روایت فتح، پنج مجموعه متفاوت است، شهید آوینی در حال ساخت قسمت هفتم مجموعه شهری در آسمان روایت فتح بود که به شهادت رسید، بعد از شهادت ایشان است که همه متوجه می‌شوند که این تنها مجموعه‌ای در صدا و سیما بوده که تیتراژ نداشته و نام عوامل برنامه در ابتدا و انتهای برنامه نیست.
رحمانی با بیان اینکه ما در یک جنگ شناختی و ترکیبی هستیم، گفت: ما در زمانه سیاه‌نمایی و وارونه‌نمایی هستیم و ضرورت گفتن از آوینی امروز دو صد چندان است، ما در شرایطی هستیم که بسیاری از هنرمندان شاخص و صاحب سبک انقلاب اسلامی را از دست داده و هنرمند صاحب سبک کم داریم.
گیلان به اندازه‌ای ظرفیت تاریخی دارد که بتواند حرف جهانی بزند
وی با تأکید بر اینکه باید برای انقلاب سبک و سیاقی پیدا کنیم که بتوان بر مخاطب اثرگذار بود چراکه انقلاب اسلامی داعیه جهانی دارد، افزود: ما نباید به کارهای خودمان قانع باشیم، گیلان به اندازه‌ای ظرفیت تاریخی دارد که بتوانیم حرف جهانی بزنیم، باید معادلات را کنار بگذاریم مشکل کارهای ما این است که تنها در حال تکرار هستیم، یک احمدعلی راغب می‌آید که سال‌های سال از آثار او استفاده می‌کنیم اما نتوانستیم جایگزین‌های مناسب برای ایشان پیدا کنیم.
شهید آوینی تحت تأثیر تفکر امام و قرائت امام خمینی از اسلام بود
علیرضا زادبر از دیگر پژوهشگران تاریخ معاصر نیز در این مراسم با بیان اینکه آوینی هیچ فرقی با دیگران نداشت، اظهار کرد: اینکه آوینی از کامران تبدیل به سید مرتضی می‌شود به دلیل تحولی است که در او رخ داده و مربوط به تحول عمومی جامعه است.
وی با بیان اینکه عده‌ای می‌گویند شهدا تربیت شده زمان شاه بوده‌اند، افزود: این جمله در ظاهر درست است؛ بسیاری از شهدا اصلا اهل نماز شب نبودند بلکه در اثر انقلاب اسلامی تحولی در افراد ایجاد شد اما این تحول درجه‌ای داشت، یک نفر در حوزه تفکر دچار تحول شد و شهید آوینی می‌شود.
این پژوهشگر گیلانی با اشاره به حوادث اخیر حرم امام رضا(ع) بیان کرد: دو روحانی در حرم به شهادت می‌رسند؛ تفاسیر اهل تشیع را ببینید، آوینی تحت تأثیر تفکر امام و قرائت امام خمینی از اسلام است، بازرگان هم از اسلام قرائت داشت اما آوینی تحت تأثیر قرائت امام بود و این همان چیزی است که در مدیران کل وجود نداشت.
زادبر با بیان اینکه امتیاز آوینی به تکنیک نبود بلکه به نگاهش بود، ما باید انقلاب و رنسانی انجام دهیم، افزود: این انقلاب برای برگرداندن اندیشه‌ای است که در گوشه‌ای قرار گرفته و این وظیفه هنرمندان است،. آوینی مخاطب شناس بود ما باید اندیشه آوینی را بشناسیم که اندیشه او قرائت امام خمینی از اسلام بود، آوینی اگر روحانی و پاسدار هم می‌شد روی اندیشه امام کار می‌کرد.
وی با تأکید بر اینکه آوینی از اندیشه امام به دو کل رسید و آن دو کل این بود که ایران قبل از انقلاب در حوزه عدالت، اندیشه شکست خورده، افزود: آوینی برای پول کار نمی‌کرد اما هنرمندان امروز برای پول کار می‌کنند از طرفی به آن‌ها پول برسد برای همان طرف کار می‌کنند.
اندیشه آوینی به دلیل فهم درست از انقلاب اسلامی است
این پژوهشگر گیلانی با بیان اینکه اندیشه آوینی به دلیل فهم درست از انقلاب اسلامی است، گفت: چرا امروز به این وضعیت فرهنگی در رشت رسیده‌ایم که در یک مسیر چند کیلومتری چند فروشگاه لوازم نگهداری سگ وجود دارد؟ چون نگفته‌اند که رشتی‌ها چه بلایی بر سر انگلیس و روس آوردند.
زادبر با اشاره به تفاوت آوینی با جلال آل احمد و شریعتی بیان کرد: شریعتی تاریخ نمی‌دانست، جلال هم در تاریخ دست‌وپا می‌زد، جلال تلاش می‌کرد بیشتر پایبند به تاریخ باشد اما آوینی ذهنیت تاریخی داشت، شما اگر مفهوم استقلال، آزادی و عدالت را متوجه شوید باید از دوره فتحلی شاه تا ۵۷ و از ۵۷ تا امروز را با هم مقایسه کنید آن وقت متوجه می‌شوید که اوضاع خوب است و یا آن قدر هم بد نیست اما اگر فقط از ۵۷ تا امروز را ببینید تصور می‌کنید که اوضاع بد و سیاه است.
برای تولید هنری خوب در تراز آوینی نیازمند ذهینت تاریخی هستیم
وی با تأکید بر اینکه ما برای تولید هنری خوب در تراز آوینی نیازمند ذهینت تاریخی هستیم، گفت: تمام آثار آوینی دارای ذهیت تاریخی است، او تاریخ عاشورا را به خوبی می‌شناسد، باید تاریخ اسلام را از شروع حرکت پیامبر تا ظهور را بخوانیم، بعد ذهیت تاریخ در آثارمان می‌آید، اگر می‌خواهیم آوینی در آثار به ما کمک کند باید به دنبال ذهنیت تاریخی باشیم.
این پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی دومین ذهنیت تاریخی آوینی را شناخت تمدن غرب عنوان کرد و افزود: آوینی تمدن غرب را می شناخت، در عین حالی که تاریخ اسلام را می خوانیم بابید تاریخ تمدن غرب را بخوانیم.
زادبر با بیان اینکه امروز جنگ ما با ارتش و موشک آمریکا نیست ما با تمدن و اندیشه غرب می‌جنگیم، تصریح کرد: تمدن و اندیشه غرب را باید بدانیم بدون شناخت نمی‌توان با اندیشه غرب جنگید، آوینی تک تیراندازی در عرصه هنر بود، ما نیز باید باید تک تیرانداز باشیم.
وی با بیان اینکه سومین ذهینت تاریخی، تاریخ انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر است، افزود: کلید واژه رهبر انقلاب در سه سخنرانی اخیر با مثال‌های تاریخی است، ایشان می‌فرمایند جهاد تبیین قطعی و فوری است اگر می‌خواهیم در آثار و نقد و نگاه ما به جامعه و مسؤولان درست عمل کنیم باید ذهنیت تاریخی درستی داشته باشیم.
انتهای پیام/۸۴۰۰۷
