چند و چون دومین نمایشگاه مجازی کتاب در گفت‌وگو با مدیرعامل خانه کتاب/ نمایشگاه مجازی، کتاب را به روستاهای دورافتاده برد
خبرگزاری فارس ـ گروه کتاب و ادبیات: شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا در کشور منجر شد بزرگترین رویداد فرهنگی کشور یعنی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبهشت‌ماه سال ۹۹ که زمان رسمی برگزاری آن است، لغو شود. دست‌اندرکاران و مسئولان حوزه کتاب و کتابخوانی کشور به این فکر افتادند تا این نمایشگاه را هم با شرایط کرونایی به روز کنند تا فرصت خرید کتاب از این بستر از سبد مطالعاتی مردم حذف نشود. ایده برگزاری نمایشگاه مجازی براین اساس شکل گرفت که در سال اول با استقبال بسیار مردم به خصوص در شهرستان‌ها دیگر و دورافتاده مواجه شد. دومین دوره این نمایشگاه بناست بهمن‌ماه امسال برگزار شود که در این راستا با مهدی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات و رئیس نمایشگاه کتاب به گفت‌وگو نشستیم که ماحصل آن به شرح زیر است:
نمایشگاه مجازی نمی‌تواند جای نمایشگاه فیزیکی را بگیرد و بالعکس
برگزاری دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب آیا به معنای برگزار نشدن نمایشگاه فیزیکی در اردیبهشت‌ماه است؟ با توجه به نزدیکی بهمن و اردیبهشت، بهتر نبود نمایشگاه مجازی را به اردیبهشت منتقل می‌کردید تا با توجه به شرایط کرونایی جایگزین نمایشگاه فیزیکی در صورت عدم برگزاری باشد؟
اگر قرار باشد در کشور برای کتاب یک اتفاقی بیفتد، یعنی صنعت فرهنگی رشد داشته باشد، باید رسانه‌ها کار جدی را در این حوزه به عهده بگیرند و کتاب را به عنوان یک بال جدی به پرواز دربیاورند، به اقصی‌نقاط کشور، به اذهان عمومی، به صدر اولویت‌های سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری تبدیل کنند تا مورد توجه مسئولین مختلف قرار گیرد.
برداشت‌های ما از شرایط کرونایی برای رسیدن به یک راه‌حل، برگزاری نمایشگاه مجازی را حاصل کرد که فوایدی را برای کشور و برای صنعت فرهنگی هم به بار آورد که ما در نمایشگاه حضوری این را نداشتیم. در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبهشت ماه با این مساله روبرو بودیم که تمرکز در محل برگزاری داشتیم یعنی اگر کسی می‌خواست به نمایشگاه دسترسی پیدا کند باید زحمت طی مسافت را به جان خودش می‌خرید از اقصی‌نقاط کشور می‌آمد و در این بزرگترین رویداد فرهنگی شرکت میکرد و خوشه‌چینی خودش را انجام می‌داد و می‌رفت؛ حال چه تعداد از مردم کشور می‌توانستند از این فضا استفاده کنند؟
نه نمایشگاه مجازی جای نمایشگاه فیزیکی را می‌گیرد و نه نمایشگاه فیزیکی می‌تواند فوایدی که نمایشگاه مجازی برای ما به بار آورد را تأمین کند. بنابراین این اجبار دوره کرونا، گویی یک فضای جدیدی را برای حوزه کتاب فراهم کرد تا بازار جدیدی برای فروش آثار باشد. نمایشگاه مجازی یک ارائه‌کننده جدید از فعالیت صنعت نشر کشور و بخش‌های مختلف است که درواقع فواید بسیاری هم داشت.
نمایشگاه بهمن‌ماه جبرانی اردیبهشت ۱۴۰۰ است و ربطی به نمایشگاه ۱۴۰۱ ندارد
شرایط کنونی کشور و جهان نشان می‌دهد که شاید امکان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ هم نباشد. تدابیر و سناریوهایی برای برپایی نمایشگاه فیزیکی دارید؟
در مورد نمایشگاه اردیبهشت‌ماه، ما به‌عنوان برگزارکننده نمایشگاه کتاب تهران، از ستاد ملی مقابله با کرونا از الان تضمین برگزاری نمی‌توانیم بخواهیم، عقلاً این موضوع محال است. درست است که درواقع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دو جلسه گذشته ستاد ملی مقابله با کرونا روی این موضوع تاکید کردند و آقای رئیس‌جمهور مطالبی را فرمودند که مثلاً برای این نکات چه پیش‌بینی‌هایی کردید؟ یعنی در جلسه ستاد ملی این موضوع توسط وزیر مطرح شده و ما اصرار داریم به اینکه اگر شرایط اجازه می‌دهد بتوانیم این بزرگترین رویداد را به صورت حضوری برگزار کنیم، اما هیچ چیزی قابل پیش‌بینی نیست!
نه نمایشگاه مجازی، جای نمایشگاه فیزیکی را می‌گیرد و نه نمایشگاه فیزیکی می‌تواند فوایدی که نمایشگاه مجازی برای ما به بار آورد را تأمین کند
همین الان نمایشگاه بین‌المللی کتاب هند با اینکه از قبل تمام کارهایش انجام شده بود و حتی ما برای حضور در نمایشگاه بار ارسال کردیم، در روزهای نزدیک به برگزاری به دلیل شیوع سویه اومیکرون، به تعویق افتاد. بنابراین نمی‌توانیم قطعی پیش‌بینی کنیم. ما طی روزهای گذشته در کمیته مربوطه در وزارت کشور حاضر شدیم و از برگزاری نمایشگاه کتاب دفاع کردیم. پاسخ‌هایی که دادند عبارتست از اینکه، در هر صورت باید سه موضوع را مدنظر قرار دهید، اولاً اینکه برگزاری به شکل سال‌های گذشته به هیچ‌وجه مقدور نیست یعنی حتی اگر سویه جدیدی هم نیاید، شما برای اینکه بتوانید کنترل کنید، نباید به فکر آن تعداد بازدید‌‌کننده، آن تعداد غرفه و آن متراژ سابق باشید، حتی باید به فکر بخش‌ها و روزهای مختلف باشید. بنابراین باید یک سناریوی متفاوت را طراحی کنید که بار نمایشگاه کمتر شود.
دوم اینکه حتماً باید پروتکل‌های وزارت بهداشت به صورت ویژه رعایت شود. موضوعاتی مطرح می‌شود ازجمله اینکه آیا می‌توان به افراد قبل از حضورشان دسترسی برای ثبت‌نام داد که بتوان واکسن آنها را کنترل کرد یا خیر؟ قطعاً شرایط کشور عادی نیست که ما برویم اصرار کنیم و بگوییم حتماً باید برگزار شود، برای همین است هم نمی‌توان از برگزاری نمایشگاه مجازی بهمن‌ماه صرفنظر کرد. حتی به نوعی می‌توان گفت این نمایشگاه جبرانی اردیبهشت ۱۴۰۰ است و نمایشگاه ۱۴۰۱ باید در تقویم تاریخی خودش برگزار شود چون موضوع هم بین‌المللی است و این نمایشگاه در تقویم منطقه و دنیا، ثبت شده است.
بنابراین جمع‌بندی این است که نمایشگاه بهمن‌ماه حتماً برگزار شود که ان‌شاءالله از سوم تا دهم بهمن‌ماه این نمایشگاه در سراسر کشور برگزار می‌شود. شکل قبلی برگزاری نمایشگاه حتی اگر کرونا نبود چه‌بسا دیگر قابل ادامه نبود. دستگاه‌های مختلفی که درگیر برگزاری نمایشگاه بودند، هر سال هشدار می‌دادند که نمایشگاه به یک سطحی درحال رسیدن است که امکان ادامه آن شاید دیگر فراهم نباشد و درخواست بررسی و طراحی سناریوی جدید برای برگزاری نمایشگاه اردیبهشت‌ماه داشتند. اتفاقاً یکی از سناریوهای جدی روی میز برگزاری همزمان نمایشگاه فیزیکی و مجازی اردیبهشت است. البته این جدای برگزاری نمایشگاه در بهمن‌ماه است.
یعنی ما بعضی از بخش‌ها را احتمالاً در شکل مجازی خواهیم داشت، البته این سناریو قطعی نیست و در حال طراحی، گفتگو و رایزنی با صاحب‌نظران و اهالی صنعت نشر است. دسترس‌پذیرترین سناریو این است که ما بتوانیم فواید این دو نمایشگاه را با هم ادغام کنیم و بتوانیم یک جا این‌ها را داشته باشیم. البته اگر ستاد ملی مقابله با کرونا به هر دلیلی اجازه برگزاری نمایشگاه اردیبهشت‌ماه را ندهند، ما سومین نمایشگاه مجازی را در بهمن‌ماه ۱۴۰۱ برگزار خواهیم کرد.
سطح بهره‌وری نمایشگاه بین‌المللی کتاب پایین آمده بود
چرا برگزاری نمایشگاه کتاب به شکل قبلی میسر نبود؟ آیا این بحث از لحاظ امنیتی مطرح می‌شد؟
خیر این مدل نمایشگاه از لحاظ سطح بهره‌وری میسر نبود. در حوزه مسائل امنیتی انصافاً دستگاه‌های همکار همواره همکاری داشتند. به لطف خدا ما در شرایط مختلفی که در کشور بود، چه در ایام پرالتهاب سیاسی مثل انتخابات یا ایامی که اتفاقاتی در داخل کشور میافتاد، هیچ‌گاه مشکل امنیتی یا بحرانی در نمایشگاه کتاب نداشتیم و این ناشی از همکاری تمام دستگاه‌ها بود.
برگزاری از لحاظ سطح بهره‌وری مشکل داشت، یعنی هزینه‌های برگزاری نمایشگاه که همواره هم نظام با طیب‌خاطر این را پرداخته است، از این به بعد هم اگر به همان شکل بخواهد برگزار شود، خواهد پرداخت، نفع برداشتی متناسب ندارد. بنابراین نیازمند ساماندهی جدیدی هستیم تا بتواند بهره‌ورتر بشود. این ساماندهی جدید یعنی چه؟ فرض کنید که من دانشجو هستم، می‌خواهم بروم از آثار مربوط به رشته خودم بازدید کنم، اما حجم بالایی از آثار بخش‌های دیگر هم وجود دارد در نهایت من نمی‌توانم آثار مدنظرم را پیدا کنم، باید برای این فکر کرد. یا در حوزه کودک و نوجوان، مثلاً پدر می‌خواهد برای فرزندش کتاب بخرد، از بین این همه ناشر چطوری می‌تواند انتخاب کند؟ حتماً آن شکل نمایشگاه قبلی یک افزونه‌ها و اصلاحاتی نیاز دارد. من فکر می‌کنم بخشی از آن را کرونا به ما با نمایشگاه مجازی هدیه کرد و بخشی از آن هم به تدریج با اتفاقاتی که با سیاست‌های عمده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مانند پرداختن به حلقه‌های اصلی این صنعت مثل حلقه کتابفروشان که در طرح‌های فصلی به آن می‌پردازد، در دستور کار است، محقق خواهد شد.
نمایشگاه مجازی بهمن‌ماه، جبرانی اردیبهشت ۱۴۰۰ است و نمایشگاه ۱۴۰۱ باید در تقویم تاریخی خودش برگزار شود چون موضوع هم بین‌المللی است و این نمایشگاه در تقویم منطقه و دنیا، ثبت شده است
لازم است بدانید بیشترین یارانه خرید کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به طرح‌های فصلی اختصاص پیدا می‌کند زیرا آنها را حلقه اصلی می‌داند ولی چون همچنان آن حلقه اصلی نقص دارد، گستردگی لازم وجود ندارد و نمی‌تواند همه جای کشور را پوشش بدهد، باید یک سیاست‌های موازی هم با آن ایجاد شود تا بتوانیم به آن گام نهایی برسیم.
بالاخره یک ناشری برای اینکه آثارش را به مردم عرضه کند، وقتی می‌دید داخل جریان پخشی‌ها، داخل جریان کتاب‌فروشی‌ها، داخل جریان‌هایی که در طول سال وجود دارند، نمی‌تواند خودش را عرضه کند تنها جایی که احساس میکرد می‌تواند آثار و فعالیت‌هایش را ارائه کند، نمایشگاه کتاب بود اما الان می‌بیند که جاهای دیگری هم وجود دارد که اگر فعالیتی کند می‌تواند فروش داشته باشد. میزان برداشت ناشران چه در نمایشگاه حضوری، چه در نمایشگاه مجازی وابسته به میزان فعالیت ترویجی و تبلیغی آنهاست. درست است که در نمایشگاه مجازی، شرایط یکسان برای همه فراهم شده اما همچنان آن کسی موفق‌تر است که بتواند آثارش را بیشتر به مردم بشناساند.
در نمایشگاه مجازی بسته پست به در خانه‌هایی رفت که پلاک هم نداشتند
برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب چه فرصت‌هایی را در اختیار شما و مخاطبان قرار داد؟
نمایشگاه مجازی کتاب فوایدی داشت که نمی‌شود از آن صرفنظر کرد مثلاً ما در نمایشگاه اول مجازی کتاب تهران، آدرس‌هایی داریم که اینگونه است، فلان استان، فلان شهرستان، فلان روستا، درب دوم رنگ آبی یعنی این خانه حتی پلاک ندارد و این فرد توانسته از این طریق کتاب مورد علاقه و نیاز خود را خریداری کند. این فرد چگونه می‌توانست به نمایشگاه تهران دسترسی پیدا کند؟ ما آمارهای خیره‌کننده‌ای از تعداد نقاط روستایی که بسته برای آنها ارسال شده است، داریم که حدود هزار نقطه روستایی می‌شود. امکان حضور این افراد در نمایشگاه تهران پایین بود اما حالا این تدبیر شده و می‌توانند استفاده کنند.
در نمایشگاه مجازی شرایط برابری برای تمام ناشران کشور فراهم شده است، دیگر غرفه جلو و غرفه عقب و جای بهتر و حالا یکی تبلیغ بهتر کرده، یکی تبلیغ پایین‌تر کرده، را نداریم، شرایط برای همه یکسان است. این نمایشگاه به عدالت فرهنگی کمک می‌کند، یکی از وجوه عدالت فرهنگی، کمک به عدالت توزیع است و دسترسی آسان، گسترش دامن انتخاب و … است. امسال کار ارتقا پیدا کرده است و آثار مشابه را به شما نشان می‌دهد یعنی درواقع پیوندهای مرتبط را به شما نشان می‌دهد. خرید را رایگان در منزل تحویل می‌گیرید، یعنی بدون نیاز به طی مسافت، بدون نیاز به طی زمان و مسائل دیگر مثل جای پارک، کتاب مورد علاقه خود را می‌خرید.
مزایای نمایشگاه مجازی طوری است که نمی‌توان، از این به بعد در حوزه کتاب، از آن صرفنظر کنیم. البته نمایشگاه حضوری هم به گونه‌ای است که از آن هم نمی‌شود دست برداشت، آن تعامل فرهنگی که اتفاق میافتاد، آن ارتباطی که بین ناشر، نویسنده و مخاطب اتفاق می‌افتد، مخاطب‌شناسی و مساله‌یابی ناشران در ایام نمایشگاه کتاب و … هم مزایایی است که نمی‌شود از آنها هم صرفنظر کرد.
خانه کتاب خود را رقیب اتحادیه‌ها و اصناف نمی‌داند
چرا نمی‌شود نمایشگاه‌های کتاب را به بخش خصوصی یا اتحادیه‌ها و سندیکاهای نشر واگذار کرد؟
ما در نمایشگاه اول مجازی کتاب تهران، آدرس‌هایی داریم که اینگونه است، فلان استان، فلان شهرستان، فلان روستا، درب دوم رنگ آبی یعنی این خانه حتی پلاک ندارد و این فرد توانسته از این طریق کتاب مورد علاقه و نیاز خود را خریداری کند
مساله به این کلی که ما می‌توانیم بسپاریم یا نمی‌توانیم بسپاریم نیست. تجربه این سال‌هایی که همه می‌گفتند بسپاریم یا نسپاریم، پیش‌روی ما است. به نظرم با بررسی آنها می‌توانیم به یک مدل خوبی از میزان توفیق هرکدام از این سیاست‌ها دست پیدا کنیم.در همین ماه اخیر نمایشگاه مجازی ناشران دانشگاهی کشور برگزار شد، معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد هم حمایت کرد. هفته گذشت دکتر احمدوند جلسه‌ای با مسئولین اتحادیه‌ها، انجمن‌ها، تعاونی، اصناف و… داشت و اعلام کرد مایل هستم اتحادیه‌ها کارهای تخصصی انجام دهند و ما هم حمایت می‌کنیم و خود را رقیب نمی‌دانیم. حتی یک نظری مطرح بود، ناشران دانشگاهی در پلت‌فرم نمایشگاه مجازی، کار خود را انجام دهند اما ایشان گفتند اجازه دهید خودشان رشد کنند.
در نمایشگاه مجازی امسال تاکید شد که اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها و انجمن‌ها در موضوع برنامه‌های فرهنگی که بخش مغفول کار است، حضور پیدا کنند، این بخش مغفول معنایش این است در حوزه تبلیغ و ترویج، آنهایی که هنوز نتوانستند به جایگاه واقعی خود باید از سوی اتحادیه‌ها کمک کنند.
سایت نمایشگاه مجازی از ۲۹ دی‌ماه در اختیار مخاطبان است
در دوره‌های گذشته نمایشگاه کتاب و همین نمایشگاه مجازی سال قبل ناشران بزرگی شرکت نکردند. برخی مشکلات مانع حضور آنها بود. مانند دیر پرداخت شدن و دیر تسویه شدن حساب ناشران، دیر رسیدن کتاب به دست مخاطب و مسائل پستی. امسال این مشکلات برطرف شده است؟
از برگزاری نمایشگاه سال گذشته تاکنون بیش از ۸۰ مشکل نرم‌افزاری در سایت شناسایی شده است. از مشکل جستجو تا بحث‌هایی مثل کاربرپسند نبودن برخی صفحات، حجم سرورهای پشتیبان و زیرساخت‌ها، ارتباط بین سامانه‌های مختلف مانند سامانه فروش، بُن، درگاه بانکی، پست کتاب، ثبت‌احوال و سامانه شاهکار که شماره تلفن را با کدملی کنترل می‌کند و … و همکاران ما تلاش دارند تا این مشکلات را برطرف کنند.
در موضوع جستجوی کتاب، زیرساخت تغییر پیدا کرد و تکنولوژی و زیرساخت آن ارتقا پیدا کرد و اصلاً به سمت مدل‌های دیگری رفتند تا از سرویس کلاسترکورنتیز استفاده شود که بتواند بار جستجو را تقسیم کند. در فرایندهای حسابی و حقوقی، مشکلاتی وجود داشت که مردم امکان استفاده همزمان از بن و کد تخفیف را روی یک سفارش نداشتند یا نمی‌توانستند صفحه کتابی را که خریداری کردند، اشتراک‌گذاری کنند که همه این امکانات فراهم شد. سامانه ارتباطی با پست بهبود پیدا کرد و سرویس‌های پشتیبان تبدیل شماره کارت به شماره شبا، ثبت‌احوال و شاهکار اضافه شد.
سال قبل چند برابر ظرفیتی که فکر می‌کردیم به نمایشگاه مراجعه شد و دوستان غافلگیر شدند اما در امسال، این مشکلات سایت از ما پذیرفتنی نیست، بنابراین تمهیدات چند برابری را اندیشیده‌ایم. ان شاء‌الله از ۲۹ سایت (ketab.ir ) را برای بازدید عموم باز می‌کنیم تا مردم بتوانند انتخاب‌هایشان را انجام دهند و کتاب را به علاقمندی‌هایشان اضافه کنند، روزی که فروش نمایشگاه شروع شد، خیلی راحت از آنجا همان کتاب‌ها را به سبد خریدشان اضافه می‌کنند تا خرید نهایی شود.
مذاکرات مفصلی را با دستگاه‌های همکار انجام دادیم، یکی از کارهای ما روزانه جلسات با این دستگاه‌های همکار است. بعضی کارها را اضافه کردیم که سال‌های گذشته نبود مثلاً ادارات کل استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در سراسر کشور، وارد فرایند نمایشگاه کردیم. بالاخره ما یک نمایشگاه برگزار می‌کنیم که کل ایران را دربرمی‌گیرد اگر قرار باشد که در استان هم اتفاقات مناسبی رخ دهد ادارات استانی باید ورود کنند و بعضی تمهیدات را انجام دهند.
موضوع رسیدن بسته‌ها جز پست، عوامل دیگری هم دارد ازجمله آن، خود ناشران هستند بالاخره بخشی از تاخیر هم متوجه ناشران است که امیدواریم امسال با تجربه‌ای که در نمایشگاه اول، نمایشگاه قرآن، نمایشگاه اصفهان و نمایشگاه ارومیه کسب کردند بتوانند یک برآورد مناسبی از میزان نیروی انسانی، برای پاسخگویی به سفارشات داشته باشند.
ارسال ۸۰۲ هزار بسته پستی در بازه برگزاری نمایشگاه مجازی
آمار خرید و استقبال مردم از نمایشگاه مجازی نخست چگونه بود؟
سال گذشته بیش از ۱۶۱ هزار خریدار از سراسر کشور صورت گرفت و ۸۰۲ هزار بسته مجموعاً ارسال شد، ارسال این تعداد بسته در یک بازه خیلی کوتاه، بسیار اتفاق بزرگی است، هم از سمت ناشرانی که برای این کار آماده نبودند، هم برای پست که حجم کاری بالایی بود. البته پیش‌بینی ما این است که این تعداد امسال افزایش پیدا خواهد کرد و برای این افزایش باید یک تمهیداتی اندیشیده شود. هم ناشران و هم پست و هم سامانه‌های ما باید بهتر جواب دهند و امیدواریم امسال با مشکلات کمتری نسبت به سال گذشته مواجه شویم.
برگزاری نمایشگاه مجازی ناشران را امیدوار کرد
سال گذشته میزان فروش نمایشگاه ۶۴ میلیارد تومان بود با افزایش قیمت کتاب‌ها پیش‌بینی‌تان چه میزان فروش است؟
از ۲۹ سایت (ketab.ir ) را برای بازدید عموم باز می‌کنیم تا مردم بتوانند انتخاب‌هایشان را انجام دهند و کتاب را به علاقمندی‌هایشان اضافه کنند، روزی که فروش نمایشگاه شروع شد، خیلی راحت از آنجا همان کتاب‌ها را به سبد خریدشان اضافه می‌کنند تا خرید نهایی شود
قیمت کتاب براساس مقایسه اول فروردین تا ۱۵ دی ۹۹ و اول فروردین تا ۱۵ دی ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که میانگین قیمت سال ۹۹، ۴۲۰ هزار و ۵۷۸ ریال و در سال ۱۴۰۰، ۵۹۹ هزار و ۷۷۴ ریال است یعنی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد افزایش قیمت داشتیم. البته این در رده‌های مختلف متفاوت است، مثلاً در رده کودک ۴۹ است، در رده ادبیات ۴۱ در رده دین ۴۱ و در رده زبان ۳۳ است. این آمار هم در خروجی‌های خانه کتاب و ادبیات ایران در دسترس است.
ما امیدواریم استقبال مردم به چند دلیل بیشتر شود، یکی اینکه عادت به خرید مجازی به نسبت سال گذشته توسعه پیدا کرده است. دوم اینکه لذت خرید از نمایشگاه مجازی کتاب را چشیدند و امسال تبلیغات و اطلاع‌رسانی‌ها از سال گذشته گسترده‌تر انجام خواهد شد و سوم اینکه ناشران اهتمام بیشتری دارند. این اهتمام از اینجا به دست می‌آید که تعداد عناوین منتشرشده امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. البته من تعداد عناوین بالا را افتخار نمی‌دانم ولی به عنوان یک نشانه اعلام می‌کنم، سال ۹۹، ۶۸ هزار و ۲۶۹ عنوان و در همین بازه در سال ۱۴۰۰، ۸۱ هزار و ۲۵۰ عنوان منتشر شده است. تازه ما یک حجم پرکاری را نمایشگاه کتاب‌خواهیم داشت و تقریباً در روزهای آتی به طور متوسط ۷۰۰ عنوان به این تعداد اضافه می‌شود، یعنی حدود ۷، ۸ هزار عنوان دیگر اضافه خواهد شد.
اگر ناشر بازار نداشته باشد، اگر احساس کند که این را نمی‌تواند بفروشد و سرمایه‌ای برنمی‌گردد، پرکاری می‌کند؟ به نسبت سال گذشته که ناامید شده بودند که نمایشگاه در اردیبهشت‌ماه نبود و می‌گفتند کتاب تولید کنیم که چه بشود؟ این آمار به ما نشان می‌دهد که امیدواری ناشرها بیشتر است.
برنامه‌های فرهنگی در نمایشگاه امسال جدی‌تر شده است
سال گذشته بخش‌های فرهنگی و غیرفروشگاهی در نمایشگاه مجازی مغفول بود. امسال برنامه‌ای دارید؟
یکی از اتفاقاتی که سال گذشته افتاد این بود که بخش فروشگاهی نمایشگاه به وسعت ایران گسترده شد، اما بخش فرهنگی نمایشگاه را که به عنوان سرای اهل قلم نمایشگاه می‌شناسند، به صورت جدی ندیدیم. وقتی ما نمایشگاه حضوری برگزار می‌کردیم ۲۰۰ ناشر شرکت می‌کردند یا نمایندگی می‌دادند، الان حدود ۱۲۰۰ ناشر شرکت و آثارشان را عرضه می‌کنند. از بین مثلاً ۱ میلیون و چندصدهزار عنوانی که ما در بانک اطلاعات کتاب داریم که در کشور منتشر شده است، مردم باید سراغ کدام بروند؟ این تابع آن بحث‌های ترویجی و تبلیغی است که ناشران دارند و موضوع جدی‌ای است و حلقه مفقوده اساسی در کشور است.
معارفه کتاب در کشور انجام نمی‌شود، برای اولین بار تصویر نویسندگان و طرح جلد کتاب‌ها در شهر تهران اکران شد و ۷۰۰ عرشه پل و پایه بیلبورد، به کتاب و نویسنده اختصاص پیدا کرد که مجدداً از همه دستگاه‌های همکار آن در هفته کتاب قدردانی می‌کنم که به نفع کتاب یک جبهه جدیدی باز شد.
امسال بخش جدی در کمیته فعالیت‌های فرهنگی نمایشگاه مجازی دوم برنامه‌ریزی شده و فراخوان‌هایی اعلام شده تا تشکل‌ها، ناشرین، دستگاه‌ها، گروه‌های مردمی، کتابفروشان، تمام کتابخانه‌های عمومی، تمام عناصر و اجزایی که در حوزه کتاب فعالند بیایند و یک فعالیت فرهنگی به نفع کتاب اعم از تجلیل، رونمایی، جشن امضا، نقد و بررسی و کارهای دیگر در طول برگزاری نمایشگاه انجام دهند. از سازمان‌ها و دستگاه‌ها، تشکل‌ها، ناشرین، گروه‌های مردمی، چهره‌های مروج کتاب و کتابخوانی دعوت می‌کنم که فعالیت‌های خودشان را در حوزه کتاب و کتابخوانی در ایام برگزاری نمایشگاه افزایش دهند تا یک هفته کتاب دیگری را داشته باشیم.
پویش نذر کتاب برای کمک به مناطق و اقشار محروم
در نمایشگاه کتاب برای گسترش فرهنگ کتابخوانی چه پویش‌هایی را اجرایی خواهید کرد؟
برنامه بعدی ما در نمایشگاه امسال نذر کتاب است. ما به دنبال این هستیم که مناطق کمتر برخوردار از کتابفروشی، کمک ویژه‌ای دریافت کنند، بنابراین در طرح فصلی در نحوه توزیع اعتبار و یارانه فروشگاه‌ها معتقدیم باید تغییراتی به نفع مناطق کمتر برخوردار رخ دهد، لذا یارانه را در شهرهای بزرگ که داشت متمرکز می‌شد و فاصله و شکاف بین شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک و بدون کتابفروشی را زیاد میکرد، کمتر کردیم و در کنار آن صد نقطه را هم مشخص کردیم که ما در این نقاط باید حتماً کتابفروشی فعال کنیم. با توجه به فرصت اندکی که داشتیم در ۴۰ نقطه را موفق شدیم زیرا زیرساخت آن وجود داشت و در طرح فصلی شرکت کردند. برای آن آموزش ویژه هم برای ثبت‌نام و هم برای خرید گذاشتیم و زمان آن را هم به نسبت بقیه افزایش دادیم.
برای اولین بار تصویر نویسندگان و طرح جلد کتاب‌ها در شهر تهران اکران شد و ۷۰۰ عرشه پل و پایه بیلبورد، به کتاب و نویسنده اختصاص پیدا کرد که مجدداً از همه دستگاه‌های همکار آن در هفته کتاب قدردانی می‌کنم که به نفع کتاب یک جبهه جدیدی باز شد
در نمایشگاه مجازی هم همین بحث را نسبت به مناطقی که چه به لحاظ فضای تبلیغاتی یعنی خبر ندارند یا نمی‌دانند چه کتاب‌هایی بخرند، چه به لحاظ فضای اقتصادی یعنی امکان خرید ندارند، با پویش نذر کتاب فعال کردیم. این البته در کنار چند پویش دیگر استیکی از پویش‌ها این است که شما کتابی که می‌خرید را خودتان در یک ویدیوی کوتاه معرفی می‌کنید و در صفحات خودتان با هشتگ‌های مشخص معرفی می‌کنید و بین این‌ها ارزیابی می‌شود و جوایزی ارائه می‌شود تا یک حرکت عمومی شود و ما یک کتاب را می‌خریم فقط آن را داخل خانه نبریم، بلکه آن را به یک جریان عمومی تبدیل کنیم.
پویش نذر کتاب، پویشی است که از همه مردم، سازمان‌ها و نهادها و خیرین دعوت به مشارکت از آن می‌کنیم. در این پویش از سوی این نهادها، کدملی افرادی ارائه شده و برای آنها اعتباری که مدنظر دارند، ارائه می‌شود. مجموعه‌ای هم در مرکز پاسخگویی پیش‌بینی کردیم که حتی اگر آنها امکان دسترسی به اینترنت نداشته باشند با آنها تماس می‌گیرند، کتابی را که مدنظرشان است، خریداری می‌کنند و برای آنها ارسال می‌شود.
ممکن است خیری، دستگاهی، سازمانی، نهادی بخواهد به بخش خاصی از کشور یا منطقه خاصی از کشور خدمات ویژه‌ای بدهد ما به صورت جغرافیایی می‌توانیم این را فعال کنیم و یا اینکه به صورت عمومی بگویند ما مثلاً این ۵۰ هزار تومان را نذر کتاب کردیم و یک شماره‌حسابی اعلام خواهد شد و مردم می‌توانند وجوهشان را واریز کنند.
افزایش ۶۰ درصدی میزان برد نسبت به سال قبل
ثبت‌نام بن‌کارت نمایشگاه از ۲۲دی‌ماه آغاز شد. امسال در این بخش، چه تفاوت‌هایی داریم؟
ما از حدود ۴۵ روز پیش مکاتبات لازم را با وزارت علوم، وزارت بهداشت، حوزه‌های علمیه، دانشگاه آزاد اسلامی و مراکزی که اطلاعات قشر هدف ما را در اختیار قرار دادند، انجام دادیم و عمده اطلاعات به دست ما رسیده است. گاهی اشکالاتی داشته که با این سازمان‌ها در حال مذاکره هستیم تا این اشکالات بانک اطلاعاتی را برطرف کنند که این افراد بتوانند از این یارانه استفاده کنند.
سال گذشته تعداد ۸۳ هزار دانشجو و طلبه از این بن استفاده کردند و اهل قلم و اساتید و اعضای هیات علمی و مدرسان حوزه نیز بهره بردند. امسال با مذاکره با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور فرهنگی هم در تعداد افراد تحت پوشش و هم رقم شاهد رشد هستیم. مثلاً برای دانشجویان و طلاب پیش‌بینی ارائه بن به صد هزار نفر شده است که حدود ۲۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش دارد و در رقم هم ۶۶ درصد نسبت به سال گذشته افزایش دارد. مجموع اعتبار اختصاص‌یافته برای یارانه خرید کتاب به نمایشگاه، ۶۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است که امیدواریم این میزان هر چند که نمی‌تواند پاسخگوی همه نیاز کشور باشد اما بخشی از تقاضاها را پاسخ دهد.
سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب ۲۵۰ هزار تومان است که از این مقدار ۶۰ درصد، معادل ۱۵۰ هزار تومان سهم مشارکت دانشجویان و طلاب بوده و ۴۰ درصد معادل ۱۰۰ هزار تومان سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشارکت بانک صادرات ایران است. همچنین سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیأت علمی ۵۰۰ هزار تومان است که از این مقدار۵۰ درصد معادل ۲۵۰ هزار تومان سهم عضو هیئت علمی و ۵۰ درصد معادل ۲۵۰ هزار تومان نیز برعهده معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشارکت بانک صادرات ایران خواهد بود.
انتهای پیام/
