تجلیل شاعران پارسی‌گو از «نغمه مستشارنظامی»/ ماجرای ترکیب‌بندی که آغاز یک نذر شد
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، گروه بین المللی هندیران ویژه برنامه‌ای با عنوان «قالب ترکیب‌بند در شعر انقلاب» با نگاهی به ترکیب‌بندهای «نغمه مستشار نظامی» به بهانه انتشار یادداشت مقام معظم رهبری بر ترکیب‌بند اخیر این بانوی شاعر برگزار کرد.
بر اساس این گزارش، در این برنامه که با حضور شاعران ایران، هند، افغانستان و پاکستان برگزار شد استادانی از جمله محمد جواد محبت، علیرضا قزوه، محمود اکرامی‌فر، رضا اسماعیلی، عبدالرحیم سعیدی راد و ایرج قنبری پیرامون اشعار این شاعر سخن گفتند. حضور پررنگ بانوان شاعر در این برنامه از ویژگی‌های شاخص این نشست ادبی بود.
* قزوه: پیش از انقلاب ترکیب‌بند مردانه بود، پیشرفت‌های زنان در این قالب دشوار از برکات شعر انقلاب است
علیرضا قزوه ضمن برشمردن ویژگی‌های منحصر به فرد قالب ترکیب‌بند به مردانه بودن این قالب تا پیش از انقلاب اسلامی اشاره کرد و پیشرفت‌های زنان در این قالب دشوار را از برکات شعر انقلاب اسلامی دانست.
این شاعر ضمن اشاره به ترکیب‌بندهای نغمه مستشار نظامی سهم وی را در این قالب در میان بانوان شاعر سهم والا و فاخری دانست و نقش وی را برای شاعران جوان تر در شعر انقلاب راهگشا مطرح کرد و پیام رهبر انقلاب بر اشعار این شاعر را موجب سنگین تر شدن وظیفه او و دیگر بانوان شاعر دانست.
* محبت: تحسین رهبر انقلاب بر ترکیب‌بند مستشار نظامی تاییدی نیکو و مکتوب بر اثر گذار بودن کلام بانوان شاعری است
محمدجواد محبت در خصوص اشعار نغمه مستشار نظامی هم این گونه گفت: شعرهای نغمه مستشار نظامی بانوی شاعر که نگاه به آسمان دارد و دل در گرو اهل‌بیت (ع) گذاشته، نغمه جان است ونسیم روح که بر زبان آمده و در قالب شعر ریخته شده است.
وی یادداشت «امین شعر انقلاب» که خود با دنیای شعر مانوس است را نشانگر شناخت والای ایشان بر «زلال قریحه شاعران» دانست و ابراز داشت: این امر تاییدی نیکو و مکتوب بر، اثر گذار بودن کلام بانوان شاعری است که به ظریف‌ترین لایه‌های زنده جامعه و ارزشی‌ترین زخم‌ها و آه‌ها پرداخته‌اند. نگاه تیزبین و گوهرشناس ایشان براشعار نغمه، شعر ایران بانو مستشار نظامی ارج نهادن به دنیای روحانی شعر اوست.
این شاعر کرمانشاهی متذکر شد: برای این بانوی شاعر آرزو می‌کنم همچنان بر قله‌های رفیع شعر ایران بدرخشند و پایدار باشند.
* اکرامی‌فر: قالب ترکیب‌بند و نقش شاعران انقلاب در احیای آن
محمود اکرامی‌فر هم درباره قالب ترکیب‌بند و نقش شاعران انقلاب در احیای این قالب گفت: ترکیب‌بند هرچند در دوره کنونی، قالبی کم استقبال است، اما اگر قرار باشد شاعر به یک سوژه همه جانبه و عمیق بپردازد و دراز دامن سخن بگوید، و آنها را هدفمند به شعر تبدیل کند، قالب خوب و مناسبی است .
وی ابراز داشت: به عنوان مثال انگار شاعر قصد دارد به طبقه آخر یک ساختمان از طریق راه پله برود ، بعد از چندین پله به پاگرد می‌رسد، درپاگرد نفسی تازه می‌کند و دوباره چندین پله را طی می‌کند و…. تا به طبقه آخر ساختمان می‌رسد، به هر حال در این قالب کمتر معمول، شاعران بزرگی طبع آزمایی کرده‌اند و با شعرهای شریفشان ماندگار شده‌اند که شاید دوتن از سرآمدان ماضی این وادی، محتشم کاشانی و جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی باشند. در دوره معاصر نیز شاعرانی صاحب نام از این قالب برای سرایش اشعار مذهبی خویش استفاده کرده‌اند، که استاد گرمارودی، با ترکیب‌بند ۱۵ بندی و علیرضا قزوه با ترکیب‌بند ۱۴ بندی از نام آوران این حوزه هستند.
این شاعر گفت: در بین شاعران جوان از حیث سن و سال نیز خانم نغمه مستشار نظامی ترکیب‌بندهای شریفی دارد که ان‌شاالله به یادگار از ایشان می‌ماند؛ چرا که سوژه و زبان و پردازش این ترکیب‌ها در کنار قدرت شاعری کارش را برجسته کرده است و باعث ماندگاری اثر شریفش خواهد شد.
* سعیدی‌راد: پرچم قالب ترکیب‌بند به دست خانم مستشار نظامی بالاست
عبدالرحیم سعیدی راد هم در این برنامه عنوان کرد: بیش از دو دهه است که خانم مستشار نظامی را می‌شناسم و در همه این سالها در شعر رو به اوج بودند و هستند. ترکیب‌بند را آقای قزوه به اوج رساند و بخاطر دارم که در سایت شاعران پارسی زبان او پیشنهاد نوشتن ترکیب‌بند را دادند که از جانب خانم مستشار نظامی با ترکیب‌بند زیبای حضرت زینب سلام الله علیها مورد استقبال قرار گرفت که کمی بعدتر مورد تحسین مقام معظم رهبری قرار گرفت.
این شاعر گفت: بعدها ترکیب‌بندهای دیگری از خانم مستشار نظامی شاهد بودیم که این آخری هم مربوط به مقاومت و روحیه بالای مادر شهید بود که بار هم مورد تحسین رهبری قرار گرفت. پرچم قالب ترکیب‌بند به دست خانم مستشار نظامی بالاست و این قالب ظرفیت‌ها و ظرافت‌های بالایی دارد که در کارهای ایشان نمود دارد.
* باقرخان: حضور پررنگ زنان شاعر در عرصه شعر و ادبیات معاصر را می‌توان یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران دانست
مهدی باقرخان از هند هم در جمع پارسی‌گویان گفت: حضور پررنگ زنان شاعر در عرصه شعر و ادبیات معاصر را می‌توان یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران دانست؛ به این دلیل که در این دوره شعر زن از نظر کمی و کیفی نسبت به دوره‌های گذشته ادب فارسی معناگراتر بوده است. شاعرانی چون طاهره صفار زاده، رابعه بلخی تا شاعری از نسل امروزی چون سرکار خانم مستشار نظامی پا به پای مردان صاحب‌نام شعر و ادب ایران تأثیر به‌سزایی داشته‌اند و این تأثیرگذاری‌ها فراتر از قید زمان و مکان بوده است.
* یوسفی: مستشارنظامی شاعری است صاحب طبعی زلال و قریحه‌ای پاک
فریبا یوسفی هم درباره ترکیب‌بند مستشار نامی اینگونه گفت که: نغمه مستشارنظامی شاعری است صاحب طبعی زلال و قریحه‌ای پاک. شعرش همان زندگی اوست و زندگیش شعرش. آینه بی‌غبار جانش همواره در کار انعکاس روحیات دغدغه‌مند اوست. او را از نزدیک و سال‌هاست می‌شناسم و هرگز جز ادب و احترام و متانت و بردباری از او ندیده‌ام. پاکی جانش را از گردهای تیرگی حفظ کرده و با همین زلالی‌هاست که ساده می‌نویسد و جز شعر نمی‌زید.
* نجمی: نغمه مستشارنظامی با وضوی اشک خود واژگانش را طهارت بخشیده
الهام نجمی از بانوان شاعر کشورمان هم در این محفل مجازی ابراز داشت: «قطره» اگر چه نامش قطره است اما دریایی از کلمات عاشورایی است که از جان و دل عاشق شاعری متعهد و جان آگاه سرچشمه گرفته است. نغمه مستشارنظامی با وضوی اشک خود واژگانش را طهارت بخشیده و جامه ارادتی از جنس شعر بر تن روح خود پوشیده و هر سال در یک نذر فرهنگی واژه به واژه از مصائب سیدالشهدا علیه السلام و خواهر بزرگوارش زینب کبری سلام الله علیها می‌سراید.
وی افزود: ترکیب‌بندهای زینبی که از جنس ما رایت الا جمیلاست او چنین به پای بوسی حریم عاشواریی زینب کبری سلام الله علیها می‌رود:
می‌گوید از شکستن سرو تناورش
این شیر زن که مثل پدر مثل مادرش
….
بند به بند سوز دلش را می‌سراید و می‌خواند:
خواهر نگاه کرد و برادر نگاه کرد
گودال شرمسار به مادر نگاه کرد
داغ‌های زینب کبری سلام الله علیها به اوج خود می‌رسد …
زینب تمام بار جهان را به دوش داشت
داغ کبوتران جوان را به دوش داشت
…
وی ادامه داد: شاعر همپای ام المصائب نوحه‌خوان باغ لاله‌های سر بریده و مجروح با کاروان اسیران نینوا می‌گوید:
عمه‌ام شاهد گل‌های شناور در خون
عمه این گل شش ماهه پرپر در خون
واژه‌ها غم آلود و خاک آلود مویه کنان به دروازه شام می‌رسند و غربت اهل بیت سیدالشهدا علیه السلام را مویه می‌کنند:
شام ای شام بلا وقت عزاداری نیست؟
دین ندارید؟ در آیین شما یاری نیست؟
قصه قافله دلشده طولانی بود
این شاعر روشن ضمیر ترکیب‌بند سومش را خطاب به حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام می‌خواند و دلش را به بندهای این ترکیب‌بند دخیل می‌بندد..
ندیدم هیچ سرداری به سرداری سردارت
که بی‌سر سر فرو اورده باشد بر سر دارت
سرت تاج سر سردارهای بی‌سر عاشق
چه طوفان‌هاست در آرامش چشمان بیدارت
وی در پایان عنوان کرد: توان قلم این حقیر کمتر است از نوشتن زیبایی‌های این ترکیب‌بندهای زینبی است. حقیقت والای این شعرهای عاشورایی را رهبر بزرگوار جهان اسلام می‌دانند که بعد از خواندن این اثر ارزشمند از شاعر آن تشکر کردند.
* ماجرای ترکیب‌بندی که آغاز یک نذر شد
نغمه مستشار نظامی در خصوص ترکیب‌بند این گونه توضیح داد: ظرفیت عظیم زبان فارسی موجب پدید آمدن قالب‌های متنوعی در شعر شده است، رباعی، دوبیتی، سه گانی، نوخسروانی، غزل، قطعه، قصیده، مثنوی و… هر یک از این قالب‌ها به نوبه خود ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که قابلیت پذیرش مضامین ویژه‌ای را به آنها داده و می‌دهد. یکی از قالب‌های شعر فارسی که از قالب‌های ترکیبی و نسبتا جدید محسوب می‌شود قالب ترکیب‌بند است، قالبی شریف که همواره ظرف مضامین عالی بوده و کمتر ترکیب‌بندی با مضامینی غیر از مضامین مذهبی و آیینی و اخلاقی سروده شده است.
وی گفت: این قالب علاوه بر ویژگی تبرک و تیمن به نام اهل بیت عصمت و طهارت به دلیل محدود نکردن شاعر در یک قافیه و ردیف فرصت روایت و مضمون پروری را به وی می‌دهد و برای شرح روایت گونه ی و سرودن منظومه‌های آیینی نیز کار آیی ویژه‌ای دارد. هر چند این قالب با پیدایش شعر نو و گرایش شاعران به این قالب در صد سال اخیر مهجور مانده بود اما پس از انقلاب بار دیگر مورد توجه اهل ادب واقع شد و با سرایش ترکیب‌بند فاخر «با کاروان نیزه» توسط علیرضا قزوه این قالب شریف جان تازه‌ای به خود گرفت و دیگر شاعران نیز به آن روی آوردند.
مشتشار نظامی در بخش دیگری از سخنان با تاکید بر این مطلب که علیرضا قزوه که به حق نسل شاعران پس از انقلاب را معلمی کرده و می‌کند در سرایش ترکیب‌بند با مضامین آیینی و موضوعات روز شاعران معاصر را یاری کرده و راهنمایی می‌کند؛ توضیح داد: در جلسه نقد و بررسی کتاب «در اوج غربت نارنج» در سال ۹۴ استاد به غزلی با مطلع «می‌گوید از شکستن سرو تناورش/ این شیرزن که مثل پدر، مثل مادرش…»، با موضوع حضرت زینب (س) اشاره فرمودند و گفتند این شعر قابلیت ترکیب‌بند شدن را دارد و ممکن است خود شاعر از این ظرفیت بی‌اطلاع باشد. از آن جلسه که در دهه محرم آن سال برگزار شده بود تا اربعین با مطالعه منابع پیرامون زندگی و شخصیت حضرت زینب (س) از جمله کتاب‌های ارزشمند خصائص زینبیه؛ القطره و زندگی حضرت زینب (س) که تعدادی از آنها به یاری محمد مهدی عبداللهی به دستم رسید و با یاری و راهنمایی استاد قزوه نخستین ترکیب‌بند زینبی را نوشتم. در سرایش این شعر دیگر استادانی چون، خوش عمل، سعیدی راد، غفورزاده، استاد زنده یاد غلامرضا شکوهی نیز راهنمایی‌های ارزشمندشان را نثار قلم ناقابل بنده کردند که جا دارد از ایشان نیز تشکر می‌کنم.
وی ادامه داد: این ترکیب‌بند آغاز نذری شد که تا امروز ادامه دارد و ان شاالله به یاری اهل بیت (ع) تا قلم به دست دارم ادامه پیدا کند. در پایان ضمن سپاس از لطف و عنایت رهبر عظیم الشان انقلاب به شعر و ادبیات فارسی این عطیه را یکی از بزرگترین الطاف الهی به شاعران می‌دانم که ان شاالله هر یک از ما در حد توان گامی در جهت ادای دین کلمات نسبت به لطف و بزرگواری امین شعر انقلاب برداریم و از ظرفیت‌های عظیم شعر فارسی برای ترویج فرهنگ غنی ایران اسلامی در جهان استفاده کنیم.
انتهای پیام/
