بیماری پارکینسون ناشی از عوامل ژنتیکی و محیطی است
سال‌هاست که محققان در حال بررسی ارتباط میان آلودگی هوا و این بیماری نادر و غیرقابل درمان هستند که در آن سلول‌های عصبی در ناحیه‌ای از مغز که حرکت بدن را کنترل می‌کند آسیب می‌بینند و باعث ایجاد گفتار نامفهوم، لرزش و سفتی عضلات می‌شود.
دانشمندان معتقدند که بیماری پارکینسون ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
یکی از عوامل احتمالی، ذرات معلق «PM2.5» هستند که می‌توانند مسافت‌های طولانی را طی کرده و از «سد خونی مغزی» عبور کنند. این ذرات می‌توانند باعث التهاب و استرس اکسیداتیو شوند و سیستم ایمنی مغز را به فعالیت وا دارند تا پاتوژن‌ها را نابود کنند.
محققان از موسسه بارو و کلینیک مایو در ایالات متحده می‌گویند که این عوامل ممکن است به توسعه و پیشرفت بیماری پارکینسون کمک کنند.
آنها در مطالعه‌ای جدید که نتایج آن در نشریه «JAMA Network Open» منتشر شده، نشان می‌دهد که میزان مواجهه با آلودگی هوا در طول زمان نیز یکی از عوامل کلیدی ابتلا به این بیماری است و کاهش این مواجهه می‌تواند خطر ابتلا به پارکینسون را کاهش داده و نحوه پیشرفت بیماری را تغییر دهد.
دکتر رودولفو ساویکا، نویسنده ارشد این مطالعه و متخصص نورولوژی در کلینیک مایو، به یورونیوز گفت: «کاهش آلودگی هوا می‌تواند نه تنها از ابتلا به بیماری پارکینسون جلوگیری کند، بلکه کیفیت زندگی بیماران مبتلا را نیز بهبود بخشد.»
محققان در این پژوهش سلامت بیش از ۵ هزار نفر از جمله حدود ۳۵۰ فرد مبتلا به پارکینسون و میزان قرار گرفتن آنها در معرض آلودگی را بین سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۹ بررسی کردند.
آنها دریافتند افرادی که در ۱۰ سال پیش از تشخیص بیماری، به میزان بیشتری در معرض PM2.5 و دی‌اکسید نیتروژن که عمدتاً از خودروها، نیروگاه‌ها یا دیگر منابع سوختی منتشر می‌شود، قرار داشتند، بیشتر به پارکینسون مبتلا شده‌اند.
براساس این مطالعه در مناطق شهری، ساکنان محله‌هایی با بالاترین میزان آلودگی هوا زندگی می‌کردند، ۲۳ درصد بیشتر از ساکنان مناطق با کمترین سطح آلودگی، در معرض ابتلا به پارکینسون قرار داشتند.
همچنین، بیماران پارکینسون که در معرض سطوح بالای PM2.5 بودند در مقایسه با کسانی که در طول سال‌ها در معرض سطوح پایین‌تر آلودگی قرار داشتند، بیشتر دچار دیسکینزی (انقباضات عضلانی در صورت، بازوها، پاها یا تنه)، سفتی عضلات و لرزش شدند.
ساویکا گفت: «اگرچه نمی‌توانیم نتیجه‌گیری‌های قطعی در این زمینه داشت، اما به نظر می‌رسد نقل مکان از محله‌هایی با سطح بالای PM2.5 به محله‌هایی که آلودگی هوای کمتری دارند، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون و عوارض آن را کاهش دهد.»
با این حال براساس این پژوهش مواجهه بالاتر با PM2.5 با احتمال بیشتری برای مرگ بیماران پارکینسون مرتبط نیست، البته محققان در این‌رابطه خاطرنشان کردند که افراد حاضر در این مطالعه احتمالا دسترسی بیشتری به مراقبت‌های پزشکی نسبت به بیماران معمولی داشته‌اند.
تحقیقات قبلی در شش کشور اروپایی نشان داده که مواجهه طولانی‌مدت با PM2.5، حتی در سطوح پایین‌تر از حد مجاز آلودگی هوای اتحادیه اروپا، می‌تواند در مرگ و میر بیماران مبتلا به پارکینسون نقش داشته باشد.
حدود ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری پارکینسون مبتلا هستند و شیوع آن در کشورهایی با جمعیت پیر‌تر در حال افزایش است. در اتحادیه اروپا، تعداد مبتلایان به پارکینسون به ازای هر صد هزار نفر در سال ۲۰۲۱ به ۳۴۴ نفر رسید که نسبت به سال ۲۰۰۰ رشد چشمگیری داشته است. در آن زمان تعداد بیماران مبتلا به پارکینسون در اتحادیه اروپا ۲۲۴ نفر به ازای هر صد هزار نفر بود.
نویسندگان این پژوهش توضیح دادند که تمرکز جغرافیایی مطالعه، کمبود تنوع در نمونه‌های مورد بررسی و دیگر متغیرهای ناشناخته، از جمله میزان زمانی که افراد بیشتر از حد معمول دور از خانه بوده‌اند، ممکن است بر نتایج این مطالعه تأثیر گذاشته باشد.
دکتر ساویکا همچنین افزود که مراحل بعدی این تحقیق شامل بررسی تأثیر انواع دیگر آلودگی هوا بر خطر پارکینسون و درک بهتر ارتباط میان عوامل ژنتیکی و محیطی خواهد بود.
