آیا غذاهای فوق فرآوری‌شده واقعا به اندازه سیگار اعتیادآورند؟
یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۱ نشان داد که مصرف مداوم و بیش از حد چنین محصولاتی خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها، دیابت نوع ۲، سکته مغزی و … را تا ۲۵ درصد افزایش می‌دهد.
هوس خوردن غذاهای فوق‌فرآوری درست مانند هوس کوکائین باعث فعالیت سیستم پاداش مغز و افزایش ماده شیمیایی دوپامین می‌شود. این امر برخی از محققان را بر آن داشته که بدانند آیا این غذاها می‌توانند اعتیادی شبیه به مواد مخدر، سیگار یا الکل ایجاد کنند؟
سیستم پاداش به گروهی از ساختارهای مغزی اشاره دارد که در برابر محرک‌های تقویت‌کننده یا لذت بخش نظیر مواد مخدر و داروهای اعتیاد آور فعال می‌شوند.
اعتیادآور بودن این غذاها حتی باعث می‌شود افرادی که جراحی چاقی انجام داده‌اند، گاهی اوقات در مصرف غذاهایی که از آرد سفید، شکر، کره و مانند آن تهیه شده‌اند، زیاده‌روی کنند، حتی اگر بعداً به استفراغ و اسهال مبتلا شوند.
غذاهای فوق فرآوری‌شده در کارخانه‌های صنعتی تولید می‌شوند، نه آشپزخانه شما و به همین دلیل نیز سرشار از شکر، نمک، چربی‌های مضر و مواد نگه‌دارنده هستند. ایوان فورمن، استاد علوم روانشناسی و مغز در دانشگاه درکسل فیلادلفیا که در مورد اعتیاد به غذا مطالعه کرده است، می‌گوید: «این غذاها همچنین شامل چندین طعم هستند؛ چیزی که آنها را آنقدر جذاب می‌کند که مردم نتوانند در برابر خوردنشان مقاومت کنند.»
به گفته او این غذاها شامل اسنک‌های بسته‌بندی شده، غلات آماده صبحانه، فست فودها، دسرها، سوسیس، هات داگ، نوشیدنی‌های بدون الکل، بستنی، آب‌نبات و بسیاری از محصولات بسته‌بندی شده دیگر که در راهروهای فروشگاه‌های مواد غذایی یافت می‌شوند، نزدیک به ۶۰ درصد از کالری مصرفی مردم در آمریکا را تشکیل می‌دهند.
به گفته دانشمندان حتی ترکیب همزمان چربی و شکر در این غذاها می‌تواند آنها را اعتیادآورتر کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که در مقایسه با غذاهایی با کالری یکسان که فقط حاوی چربی یا فقط حاوی کربوهیدرات هستند، غذاهایی که هر دو ماده را در خود دارند، در فعال کردن “جسم مخطط”، بخشی از سیستم پاداش مغز که در اعتیاد نقش دارد، بسیار موثرتر هستند.
تحریک مغز و روده
این تصور که برخی غذاها می‌توانند منجر به اعتیاد شوند، برای چندین دهه وجود داشته است، یعنی از زمانی که مطالعات روی موش‌ها در دهه ۱۹۸۰ نشان داد زمانی که آنها اهرمی را برای دریافت غذا به عنوان پاداش فشار می‌دادند، سطح دوپامین در مغزشان به طور قابل توجهی افزایش می‌یافت.
به گفته محققان، در محیطی که فرد به حجم بالایی از مواد غذایی فوق فرآوری‌شده دسترسی دارد، مغز هنگام انتخاب خوراکی، موادی را که برای بقا مضر هستند، با موادی که برای بقا لازمند اشتباه می‌گیرد.
علاوه بر این، تحقیقات اخیر بر میکروبیوم روده نشان می‌دهد که میکروبیوم یا جامعه میکروبی دستگاه گوارش افراد چاق یا دارای اضافه وزن که به غذاهای فوق فرآوری‌شده اعتیاد دارند، مشابه افرادی است که به مواد مخدر یا الکل معتادند.
