سیزده به در؛ فرصتی برای گره زدن زندگی به طبیعت

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: در گاه‌شمار ایرانی، هر روز ماه، نام ویژه‌ای دارد. برای مثال روز نخست هر ماه، “اورمزد” روز و سیزدهم هر ماه «تیر» روز نامیده می‌شود و متعلق به «ایزد تیر» است. تیر یا تشتر به معنای، ایزد باران است. با توجه به اطلاق گرفتن نام ایزد باران، می‌توان گفت که «تیر» در نزد ایرانیان باستان نمادی از رحمت الهی بوده‌است.

روز طبیعت “سیزده‌به‌در” سنت ایرانیان باستان به مناسبت پیروزی ایزد باران بر دیو خشکسالی اَپوش و از ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بین ایرانیان مرسوم بوده است.

در اسطوره‌های ایرانی، ایزد باران همواره به‌صورت اسبی با دیو خشکسالی که دیو اپوش نام دارد در جنگ و مبارزه است و اگر تیر ایزد پیروز شود، باران می‌بارد و چشمه‌ها می‌جوشند و رودها روان می‌گردند و سرسبزی را به ارمغان می‌آورند.

به باور پیشینیان برای اینکه ایزد باران در سال جدید پیروز و دیو خشکسالی نابود شود. در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نوروزی سیزدهم که به ایزد باران تعلق داشت مردم به دشت و صحرا و کنار جویبارها می‌رفتند، از خداوند آرزوی بارش باران می‌کردند و تا آخر آن روز را بیرون از خانه و در طبیعت و میان سبزه و صحرا به شادمانی سپری می‌کردند.
“سیزده به در” نحس نیست

ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم را که روز فرخنده‌ای است به باغ و صحرا می‌رفتند و در حقیقت رسمی بودن نوروز را با این روز به پایان می‌بردند.

با این حال برخی بر این باورند که در این روز باید برای راندن نحسی از خانه بیرون روند و نحسی را در طبیعت به‌در کنند و واژهٔ سیزده‌به‌در به‌معنای “در کردن نحسیِ سیزده” است. اما وقتی به معانی واژه‌ها نگاه کنیم برداشت دیگری از این واژه می‌توان داشت. «در به معنای دره و دشت» می‌تواند جایگزین شود و این در حالی است که حتی برای اثبات اینکه ایرانیان قدیم نیز سیزده به در را نحس می‌دانستند، هیچ روایت تاریخی و قابل استنادی وجود ندارد.

بعد از سیزده‌به‌در، جشن‌های نوروزی تمام می‌شود. از سوی دیگر تا کنون هیچ تاریخ‌نگار و پژوهشگری دلیلی برای نحس بودن روز سیزدهم نوروز نیاورده است.

پس با نگاهی کلی می‌توان گفت واژهٔ «سیزده‌به‌در» به‌معنای “سیزدهم به‌سوی در و دشت شدن” است که همان معنی بیرون‌رفتن و در دامان طبیعت سر کردن را می‌دهد.

گره زدن سبزه، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن خوراک‌های گوناگون به ویژه آش رشته از جمله رسوم این روز است. یکی از آئین‌های این روز سبزه گره زدن است که بیش‌تر جوانان در این روز این کار را انجام می‌دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که همیشه سبز و شاداب باقی بمانیم. در مناطق کردنشین نیز در پایان روز سیزده‌به‌در ۱۳ عدد سنگ را به پشت سر پرتاب می‌کنند به این معنا که آرزو می‌کنند بلا و نحسی از شخص دور شود و به‌ازای هر سنگ یک آرزوی نیک می‌کنند.

در طبیعت جز ردپا باقی نگذاریم

روز طبیعت فرصتی مناسب برای لمس طبیعت و لذت بردن از آن است با این حال متأسفانه سیزدهم فروردین یکی از روزهایی است که به دلیل کم توجهی و بی مبالاتی برخی افراد نسبت به محیط زیست، طبیعت بیشترین آسیب‌ها را در این روز متحمل می‌شود. می‌توان با رعایت برخی رفتارها محیط زیست را حفظ کرد زیرا محیط زیست داشته‌ای عمومی است و همه نسبت به آن مسئول هستند.

چند نکته ساده برای حفظ محیط زیست در روز طبیعت

برای افروختن آتش در طبیعت در صورت نیاز، وسایلی مانند اجاق سفری یا گاز پیک نیکی به همراه داشته باشید و از روشن کردن آتش غیر محصور و مهار نشده در طبیعت جدا خودداری کنید.

حتماً در خودرو و وسایل سفر، کیسه زباله به همراه داشته باشید و زباله‌ها را با خود از طبیعت برگردانید.

در طبیعت از شکار، زنده‌گیری حیوانات، چیدن گیاهان و گل‌ها، نمونه برداری از سنگ‌ها و خاک‌ها خودداری کنید.

از رهاسازی ماهی قرمز که از گونه‌های مهاجم است و باعث بیماری در گونه‌های طبیعی می‌شود در آبراهه‌ها و محیط‌های طبیعی خودداری کنید.

به جای رها کردن سبزه در رودخانه‌ها و روان آب‌ها، که موجب آلودگی می‌شود، سبزه‌ها را در خاک دفن کنید زیرا این اقدام سبب حاصلخیزی خاک و همچنین جلوگیری از آلودگی زیست محیطی می‌شود. از همین امروز تمرین کنیم در طبیعت چیزی به جز ردپا باقی نگذاریم و چیزی جز عکس برنداریم.