قصه پرغصه تالاب انزلی/ قرارگاه جهادی احیای تالاب کارساز می‌شود؟!
به گزارش خبرگزاری فارس از رشت- حمیدرضا دنیادیده: تالاب انزلی یکی از زیباترین و مهمترین تالاب‌های طبیعی کشور بوده که باوجود مناظر منحصربه‌فرد و تنوع زیستی، یکی از محبوب‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی در استان گیلان است.
آنچه تالاب انزلی را خاص کرده
نیلوفرهای آبی، نیزارها و لاله‌های دریایی، چشم‌اندازی شگفت‌انگیز را در تالاب بندرانزلی خلق کرده و قایقرانی، ماهیگیری و پرنده‌نگری از محبوب‌ترین تفریحات در این تالاب بین‌المللی است.
سَل انزلی به دلیل موقعیت جغرافیایی با هیچ‌یک از تالاب‌های دیگر ایران قابل‌مقایسه نیست و بنابر گزارش‌های محیط‌زیست، این تالاب، زیستگاه لاله‌های مردابی، محل تخم‌ریزی آبزیان و پناهگاه و مأمن پرندگان بومی و مهاجر است و یکی از مهمترین نقش‌های آن، تصفیه آب رودخانه‌ها است.
مهمترین چالش‌های تالاب انزلی
تالاب انزلی در طول ۵۰ سال اخیر با مشکلات زیست‌محیطی بسیار و بی‌توجهی مسئولان روبه‌رو بوده است که تخلیه فاضلاب و ضایعات خانگی و صنعتی، افزایش سطح رسوبات، تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از اراضی حاشیه تالاب به زمین‌های کشاورزی، احداث موج‌شکن و یا گسترش گیاه آزولا از نمونه‌های آن است.
بنابر گزارش‌های قابل استناد، تالاب انزلی در دهه ۵۰، هشت متر عمق داشت اما عمق این تالاب در سال ۱۳۹۰ به ۱٫۵ تا ۲ متر رسید و در حال حاضر، عمق تالاب انزلی کمتر از یک متر است. تالاب انزلی روزبه‌روز به مرگ نزدیک‌تر می‌شود و متأسفانه عدم مدیریت صحیح و ناهماهنگی میان سازمان‌های دولتی، تاکنون کمکی به احیای تالاب نکرده است.
فاضلاب یکی از اصلی‌ترین چالش‌های اصلی تالاب
یکی از مشکلات مهم تالاب انزلی، ورود مستقیم فاضلاب تمام خانه‌های مسکونی، اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی واقع در اطراف تالاب به درون آن یا به داخل رودخانه‌هایی است که به تالاب می‌ریزند.
به گفته حمزه عشوری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گیلان بیش از ۳۰ درصد از آلودگی تالاب انزلی توسط فاضلاب‌های شهرک صنعتی رشت ایجاد می‌شود.
مدیرکل محیط‌زیست گیلان گفته ۱۴۰ میلیارد تومان در مرحله اول برای ساخت تصفیه‌خانه شهرک صنعتی رشت از سوی صندوق ملی محیط‌زیست تخصیص‌یافته است.
تالاب بندرانزلی و نقش آن در اکوسیستم کشور و منطقه آن‌قدر حائز اهمیت است که به دستور رئیس‌جمهور، احیای آن در هیئت دولت موردتوجه قرارگرفته و تاکنون نشست هایی برای احیای تالاب بندرانزلی در همین راستا برگزار شده که قرارگاه جهادی احیای تالاب از نمونه این اقدامات است.
قرارگاه جهادی احیای تالاب انزلی چه کرده؟
اسدالله عباسی، استاندار گیلان صبح روز شنبه هشت بهمن‌ماه امسال، اعضای قرارگاه جهادی احیای تالاب انزلی را به منطقه قلم گوده انزلی برد تا روند اجرای این طرح را از نزدیک بررسی کنند.
نماینده عالی دولت در گیلان، در نشست قرارگاه جهادی احیای تالاب انزلی در نخستین اقدام به دستگاه‌های متولی یک ماه فرصت داد مسیرهای داخل تالاب را برای استفاده گردشگران و ساکنان منطقه لایروبی کنند.
عباسی در خصوص اعتبارات مصوب ۲۵ میلیارد تومان برای احیای تالاب انزلی گفت که دستگاه‌ها به‌تناسب مسئولیت از محل اعتبار و بودجه سنواتی خود هزینه کنند و وقتی به‌جایی رسیدند که در انجام اقدامات با مشکل اعتبار مواجه شدند، آن زمان درخواست اعتبار کنند.
به گفته استاندار گیلان، آلودگی عمده تالاب انزلی مربوط به فاضلاب مسکن مهر است که با اختصاص ۴۰ میلیارد تومان اعتبار، هم‌اینک تصفیه‌خانه آن در حال ساخت بوده و آلودگی بعدی، فاضلاب رشت است که کارگاه آن ایجاد و توافقات اولیه نیز در همین راستا انجام شده است.
اما مسئله دیگر و تهدیدزا، رسوباتی است که از طرف رودخانه‌ها به سمت تالاب انزلی سرازیر می‌شود؛ رسوباتی که قرار بود محیط‌زیست تله‌های رسوب‌گیر را تخلیه کند و پس‌ازآن از طریق اقدامات آبخیزداری جلوی ورود رسوب به تالاب را بگیرد.
تالاب انزلی در لیست پرخطرها
امروز وضعیت تالاب انزلی چنان نگران‌کننده است که نه‌تنها چندین سال است که نام تالاب در فهرست تالاب‌های درخطر نابودی قرارگرفته، بلکه بیم آن می‌رود این تالاب به‌زودی از فهرست ۱۰ تالاب ممتاز کنوانسیون جهانی رامسر هم خارج شود.
به گفته اختری، مدیرکل پیشین منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان، رسوبات حوضه آبخیز تالاب انزلی به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است و نیاز به عملیات آبخیزداری جهت جلوگیری از ورود سالانه یک هزار تن خاک به‌صورت رسوب به این تالاب را دارد.
وضعیت نگران‌کننده رسوبات
به اذعان به مسئولان منابع طبیعی، هم‌اکنون یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن گل‌ولای ناشی از رسوبات حاصل ۴۰ سال شست و شوی ۴۰ هزار کیلومترمربع خاک حوضه‌های آبریز یازده رودخانه منتهی به تالاب انزلی در تالاب انزلی وجود دارد.
مسئله نگران‌کننده دیگر، سرعت انباشته شدن رسوبات در کف تالاب انزلی است. گفته‌شده سرعت انباشت رسوب در کف تالاب ۱۰ برابر بیشتر از چهار دهه قبل شده و هرساله بیش از ۳۲ میلیون مترمکعب فاضلاب خانگی شهرستان‌های رشت، انزلی، صومعه‌سرا، فومن و ماسال که در حوضه آبخیز تالاب انزلی هستند، وارد این تالاب می‌شود.
گیلان نه‌تنها استانی پر از جنگل و مزارع زیباست، بلکه تالاب زیبایی به نام انزلی در آن واقع‌شده است؛ تالابی که نه‌تنها از منظره‌های زیبای طبیعی بلکه محل زندگی خیلی از جانوران دریایی و پرندگان مهاجری است که هرساله به آنجا سفر می‌کنند.
به گفته مسئولان، وضعیت تالاب انزلی نسبت به سال گذشته بهتر شده اما مسؤولان باید بیشتر تلاش کنند تا از ظرفیت مردم محلی برای حفاظت از تالاب استفاده کرده و منسجم و هماهنگ همه باهم کار را انجام دهند.
علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در جریان سفر به استان گیلان احیای تالاب انزلی را از طرح‌های ملی دانست و گفت که دولت سیزدهم برای ترمیم و احیای این تالاب، حتی از توان بین‌المللی هم استفاده می‌کند.
معاون رئیس‌جمهور گفت که وقت آزمون‌وخطا برای مسئولان تمام‌شده و باید از تمام شرایط و فرصت‌ها برای جبران عقب‌ماندگی‌ها و خدمت به مردم بهره گرفت.
امروزه بیش از هر زمان دیگری نگاه ذینفعان تالاب انزلی به برنامه‌ریزی‌های منسجم و مدون قرارگاه جهادی احیای تالاب انزلی دوخته‌شده تا شاید با اقدامات عملی مسؤولان و متولیان امر، این تالاب جانی دوباره بگیرد.
پایان پیام/۳۳۸۹
