نامه تاریخی سال ۶۷ امام خمینی راهبرد کاملی برای رسیدن به هنر ناب را ترسیم کرده است

به گزارش ایسنا به نقل از امور ارتباطات رسانه‌ای و روابط عمومی نشست تببین هنر انقلاب اسلامی، در این مراسم که با دبیری دکتر پرویز فارسیجانی برگزار شد، حجت‌الاسلام علی ذوعلم از اساتید حوزه و محقق اندیشه‌های حضرت امام و مقام معظم رهبری و رییس پژوهشگاه انقلاب اسلامی دکتر مجید اسماعیلی، مدرس دانشگاه و مدیرعامل موزه سینما و دکتر نصراله قادری نویسنده، کارگردان و پژوهشگر تئاتر و استاد دانشگاه به بیان دیدگاه‌ها و نقطه نظرات خود در خصوص این نامه تاریخی پرداختند.

در ابتدای این نشست، نامه امام خمینی (ره) در سی‌ام شهریور ماه سال ۱۳۶۷ و پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸  که در آن خطاب به هنرمندان و خانواده شهدا به تجلیل از هنر و هنرمندان متعهد پرداختند پخش شد. حضرت امام در نامه مذکوربا برشمردن ابعاد هنر اصیل به تقدیر از هنرمندانی پرداختند که هنرشان را در راه مبارزه با استکبار و دشمنان اسلام به کار بستند و خود در جبهه نبرد حق علیه باطل به فیض شهادت نائل آمدند.

سپس حجت‌الاسلام علی ذوعلم در سخنانی با اشاره به هفت پیام و رسالتی که در نامه مذکور خطاب به هنرمندان وجود دارد گفت: این پیام ۲۵۰ کلمه‌ای امام یک راهبرد ارزشمند است برای تبیین هنر انقلابی و اگر نیاز داریم به تدوین هنر انقلابی،  ۷ نکته از این پیام را به عنوان رسالت‌های هفتگانه هنر انقلابی به عنوان شاخص و صورت‌بندی منطقی بیان می‌کنم که در عرصه هنرهای مختلف به شکلی عملیاتی موثر خواهد بود

ذوعلم افزود: راجع به تعریف هنر انقلابی تعابیر گوناگونی شده اما هیچ کدام از تعابیر مذکور جامعیت این پیام را نداشته‌اند. اولین نکته  و پیام نامه مذکور این است که هنر انقلابی باید صیقل دهنده اسلام ناب باشد و این صیقل دهندگی دارای معانی عمیقی است. دومین نکته افشاگری سرمایه‌داری مدرن و نقش مخرب نگاه کمونیستی است. بخشی از سرمایه‌داری همان اسلام آمریکایی و اسلام رفاه و تجمل است که قطعا مورد قبول جامعه نیست و این افشاگری جنبه سلبی دارد. سومین رسالت این است که هنر باید بتواند نقاط کور و معضلات اجتماعی سیاسی و نظامی را نشان دهد و این مساله نیز از جنبه‌های مختلف قابل بحث است.

این مدرس حوزه و دانشگاه تاکید کرد: امروزه بخشی از مردم جامعه کاستی‌ها و معضلات موجود را به حساب اسلام می‌گذارند و حال وظیفه هنر انقلابی در این زمینه چیست؟

وی خاطرنشان کرد: رسالت چهارم این است که هنر انقلابی باید بتواند عدالت و شرافت راترسیم کند. پنجمین رسالت هنر در جایگاه واقعی خود، افشاگری تصویر زالو صفتانی است که از اسلام به ظاهر تغذیه می‌کنند اما از ارزش‌های انقلابی و اسلامی به دور هستند. ششمین پیام و رسالت این است که هنر باید بتواند راه ستیز با جهانخواران را نشان داده و بیاموزاند و هفتمین رسالت نیز رسوا کردن مدعیان بی‌درد هنر  است. کسانی که مدعی‌اند اما فقط به فکر شهوت، شهرت و ثروت هستند و کمترین نسبتی با جامعه پیرامون خود ندارند.

 ذوعلم در خاتمه سخنانش تاکید کرد: به نظرم باید روی این هفت رسالت کار  زیادی انجام شود چرا که  دارای وجوه گوناگون و دامنه گسترده‌ای است. امروزه در بخش‌های مختلف هنر پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم اما هنوز نیاز داریم که این شاخصه‌ها را تقویت کنیم و دلالت‌های آن  را در عرصه هنرهای گوناگون بیابیم.

دکتر نصراله قادری نیز در سخنانی با اشاره به توجه نکردن به عنصر مهم نقدگری علیرغم تاکید بر این موضوع در نامه حضرت امام گفت: اولین و مهمترین نکته که عالمانه و عامدانه در این نامه مغفول واقع شده، مساله مهم نقدگری است. از دیدگاه فلسفی که برای تبیین آن نیازمند تعامل بین هنرمندان، مردان دین، جامعه شناسان و فلاسفه هستیم و متاسفانه چنین بحثی که ساختار هرمنوتیک دارد در کشور ما به دلیل عدم تعامل فیمابین تاکنون رخ نداده است.

وی با اشاره به اینکه مساله که چرا چنین مساله‌ای تاکنون مورد غفلت واقع شده و ما مفهوم پیام را درک نکردیم؛ به قرائت‌های حزبی و سیاسی و فردی سیاستگذاران دوره‌های مختلف باز می‌گردد.

وی ادامه داد: نگاه‌های چندگانه‌ای به هنر وجود دارد که از طریق آن به هنر پرداخته می‌شود که یکی از این نگاه‌ها تبلیغی و پروپاگاندایی است که این نوع نگاه به هنر باعث می‌شود که نگاه احساسی داشته باشیم. نگاه بعدی نگاه شادی‌آور و مصرفی کامل نسبت به مقوله هنر است و سومین نگاه نیز نگاه فانتزی است که مخاطب در چنین شکل‌ها و نگاه‌هایی کنشگر نیست و منفعل صرف است.

 قادری ادامه داد: چهارمین شکل و نگاه، آموزشی و پداگوژی است که می‌خواهد اندیشه مارکسیستی را بوسیله هنر به مخاطب آموزش بدهد اما با تعطیل کردن ذهن چالشگر او و پنجمین شکل کیفی هنر، هنرفلسفی است و مراد ارائه فلسفه خاصی نیست به اینگونه که  مخاطب را وادار می‌کند که فقط بیندیشد و نه اینکه به چه بیندیشد.

 این مدرس دانشگاه تصریح کرد: امام می‌گوید هنرباید نقدگر شرایط اجتماعی و سیاسی و نظامی باشد اما زمانی که ماهیت نقد گر را نپذیریم و نقش نقدگر برای هنرمند قائل نباشیم بازی را باخته‌ایم.

 وی افزود: هنر می‌خواهد ما را به آن چهار خانه‌ای که مدت‌هاست از آنها فاصله گرفته‌ایم بازگرداند: خانه، مادر، عشق  و وطن. و در واقع می‌خواهد ما را به خویشتن خویش بازگرداند.

نصراله قادری در خاتمه سخنانش گفت: آنچه که در این پیام آمده بسیار واضح است. اینکه نیاز مند نظریه پرداز هستیم و همانگونه که گفتم این نظریه پردازی لازمه‌اش تعامل بین جامعه شناسان، فلاسفه، مردان دین و روان‌شناسان  و… است که متأسفانه در کشور ما ظرفیت این تعامل تاکنون بوجود نیامده و حاصل نشده است.  

وی اظهار کرد: مهمترین نکته پیام مذکور توجه به عرفان است. یعنی رسیدن به خویشتن خویش.حوزه عرفان به ویژه عرفان شرقی و اسلامی ویژگی‌های بسیار ارزشمندی دارد که همچنان برای رسیدن به آن باید تلاش کنیم و در این حوزه ضعف داریم.

دکتر مجید اسماعیلی به عنوان سومین سخنران به ارائه توضیحاتی در خصوص نامه تاریخی امام پرداخت و گفت: امام (ره) حد و حدود فضای کلی انقلاب اسلامی را با تعدادی پیام و سخن مشخص کرد و در بحث هنر هم با این نامه کار عجیبی انجام‌ دادند. امام (ره) با ادبیاتی قاطع بیان می‌کند که هنر انقلابی چه باید باشد.

وی با طرح این سؤال که چرا بعد از ۴۰ سال در حوزه هنر انقلابی دارای فقر هستیم، اظهار کرد: هنر یک «ما به ازایی» در فضای دینی ما دارد. اهمیت هنر به مانند اهمیت جایگاه امر به معروف و نهی از منکر است. باید مفاهیم و موضوعات مختلف را به زبان هنر بیان کنیم.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: در دنیای هنر با استعدادهایی ذاتی مواجه هستیم که نمی‌توان آن‌ها را انکار کرد. ما در ۴۰ سال انقلاب مدام به هنرمندان سفارش دادیم. حاصل این عمل را در حال حاضر می‌بینیم. مابین اندیشه و استعداد اگر تکیه و تاکید بر روی استعداد قرار داده شود وضعیت‌مان این می‌شود ولی اگر تکیه و تاکید بر روی اندیشه باشد مساله تفاوت می‌کند. ما از روحانیت و اندیشمندان‌مان گله داریم که اندیشه خود را برای بیان از طریق هنر ارائه نمی‌دهند و در این زمینه تعامل نمی‌کنند.

مدیر عامل موزه سینمای ایران در خاتمه سخنانش تاکید کرد:  بخشی از جامعه اندیشه‌ورز ما برای تبدیل اندیشه خود به زبان هنرباید پیشقدم بشوند. در حوزه نظریه‌پردازی عرصه هنری دچار ضعف هستیم وباید در این حوزه کار جدی انجام دهیم.

در خاتمه، پرویز فارسینجانی دبیر نشست در سخنانی کوتاه با بیان اینکه اساسا چرا امام (ره) این نامه را نوشت، تأکید کرد: این نامه و پیام نشان‌دهنده شناخت امام (ره) و انقلاب با هنر است. چرا ما از سال ۶۷ تا امروز مبانی هنر انقلاب اسلامی از نظر امام (ره) را بررسی نکردیم؟ ما بچه‌های هنر اسلامی چرا این موضوع را جدی نگرفتیم؟ چرا نهادهای فرهنگی انقلابی به صورت جد به هنر اسلامی نگاه نکرده است؟ چرا همچنان ۴۰ سال است نگاه سلیقه‌ای به هنر انقلاب می‌شود؟

وی تأکید کرد: هنرمند با هنر خود ابزاری برای ظلم‌ستیزی و عدالت باشد.

دومین نشست تبیین هنر انقلاب اسلامی(هنر ناب) توسط سازمان بسیج هنرمندان کشور و با همکاری بسیج وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در محل موزه فرش ایران برگزار شد و سازمان بسیج هنرمندان کشور این نشست‌ها  رابه طور منظم در آینده ادامه خواهد داد.

انتهای پیام