ماجرای مباهله به ما آموخت اولویت «اسلام» است، نه خانواده و نزدیکان

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، داستان مباهله حضرت پیامبر با مسیحیان نجران در ۲۴ ذی‌الحجه سال نهم هجری یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ اسلام است که هم قرآن کریم به شکل صریح، هم سیره و تاریخ پیامبر به طریق مفصلی بدان پرداخته‌ است؛ ماجرایی که پس از بحث‌های متمادی بین پیامبر خدا و مسیحیان نجران و تأکید هرکدام از دو طرف بر حقانیت خود، تصمیم بر آن شد که با هم مباهله کنند. 

شرح مختصری از واقعه

مباهله در اصطلاح، یعنی دو نفر یا دو گروه به یکدیگر را نفرین کنند. پس هر کس ظالم باشد، حق تعالی او را رسوا می‌کند و عذاب خود را بر وی فرود می‌آورد. شرح واقعه به تفصیل در منابع اسلامی ذکر شده و خلاصه‌اش این است که بامداد روز مباهله، حضرت رسول(ص) به خانه حضرت علی(ع) آمد. دست امام حسن(ع) را گرفته و امام حسین(ع) را در آغوش گرفت و همراه با حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) برای مباهله از مدینه بیرون آمد. وقتی نصاری آنان را دیدند، ابوحارثه (از سران هیات اعزامی نصاری) پرسید، این‌ها کیستند که با او همراهند؟ پاسخ شنید: آن که پیش روی اوست، پسر عموی او و شوهر دخترش و محبوب‌ترین خلق نزد اوست؛ آن دو طفل، فرزندان اویند از دخترش؛ و آن زن، فاطمه دختر اوست که عزیزترین خلق، نزد اوست.

پیامبر(ص) برای مباهله به دو زانو نشست. سید و عاقب (دوتن از سران نصارای نجران) پسران خود را برای مباهله برداشتند. ابوحارثه گفت: به خدا سوگند چنان نشسته است که پیغمبران برای مباهله می‌نشستند و سپس برگشت. سید گفت: کجا می‌روی؟ گفت: اگر محمد بر حق نبود با عزیز‌ترین افرادش نمی‌آمد و اگر با ما مباهله کند، پیش از آن که سال بر ما بگذرد، یک نصرانی روی زمین نخواهد ماند. 

سپس ابوحارثه نزد پیامبر آمد و گفت: ای ابوالقاسم! از مباهله با ما درگذر و با ما مصالحه کن بر چیزی که قدرت ادای آن را داشته باشیم. پس، حضرت با ایشان مصالحه کرد که هر سال، ۲ هزار حلّه بدهند که قیمت هر حلّه ۴۰ درهم باشد، و نیز اگر جنگی با یمن روی دهد، ۳۰ زره، ۳۰ نیزه و ۳۰ اسب را به مسلمانان، عاریه خواهند داد و پیامبر(ص) ضامنِ برگرداندن این ابزار خواهد بود. پس از نوشته‌ شدن صلح‎نامه آنان برگشتند.

آیه مباهله

آیه‌ای که درباره مباهله نازل شده در آیه ۶۱ آل‌عمران است که می‌خوانیم: «فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنفُسَنَا وَ أَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّـهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ. بنابراین، پس از فرا رسیدن علم [وحی] به تو، هر کس درباره او [حضرت عیسی(ع)] با تو به چالش برخیزد، به او بگو: بیایید تا فرزندانمان و فرزندانتان و زنانمان و زنانتان و جان‌هایمان و جان‌هایتان را فراخوانیم. آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم.»

در تفاسیر شیعه و سنّی آمده است که منظور آیه از «انفسنا» حضرت امیر، «نسائنا» حضرت صدیقه طاهره و «ابنائنا» حسنین هستند. ابن اثیر در «الکامل‌ فی‌التاریخ» جلد ‏۷، صفحه ‏۳۵۹، شمس‌‌الدین‌ ذهبی در «تاریخ‌الاسلام» جلد دوم، صفحه ‏‌۶۹۵‌، ابن کثیر دمشقی در «البدایه والنهایه» جلد ‏۵، صفحه ‏۵۲‌ و… نمونه‌ای از علمای اهل‌سنت هستند که این واقعه تاریخی را با تفصیلی که گذشت در آثار خود نقل کردند. 

اهل‌بیت کانون وحدت در دفاع از اسلام 

آنچه بیان شد به عنوان یک واقعه تاریخی اهمیت ویژه‌ای دارد. اهمیت دیگر این ماجرا در آن است که ما شیعیان از ماوَقَع مباهله فضیلتی خاص را برای اهل‌بیت پیامبر و حضرت امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام به عنوان سه تن از ائمه شیعه قائل می‌شویم که هیچ‌کس در آن شراکت ندارد؛ اما اگر نظرگاه و زوایه دید خود را تغییر دهیم، خواهیم دید که اهل‌بیت در اینجا نه به عنوان شخصیت‌های یک مذهب خاص به‌نام تشیع، بلکه به عنوان سردمداران اسلام و خط‌شکنان آن برای حفظ کیان دین الهی و جامعه تازه تشکیل اسلامی در این واقعه حضور یافتند.

نقل روایات مربوط به مباهله و بسط و گسترش آن از سوی محدثان و تاریخ‌نگاران اهل‌سنت، که شاید در ظاهر، آن تعلق خاطر را همچون شیعیان به اهل‌بیت ندارند، نشانگر همین موضوع است که اهل‌بیت در اینجا دایرمدار وحدتی هستند که در دفاع از جوهره دین اسلام و حقیقت نزول وحی پا به بدان مباهله گذاشتند. 

پیامبر خدا در این اتفاق مهم تاریخی جایگاه اهل‌بیت را به خوبی نشان داد. او حاضر شد برای دفاع از دینی که بدان مأمور شده است، خود و عزیزترین کسانش را به عرصه کارزار مباهله بکشاند تا به همگان ثابت شود اولین فدائیان دین خدا، خود پیامبر و خاندان او خواهند بود. درس تأسی و پیروی در مباهله که می‌توان از حضرت رسول یاد گرفت، این است که هیچ چیز به قدر «اسلام» مهم نیست و برای آن باید گاهی از جان خود و خانواده خویش مایه گذاشت. به تعبیر دیگر، اهل‌بیت در این واقعه کانون تقریبی هستند که مسلمین را به اصل دفاع از اسلام و حفظ کیان آن فرامی‌خوانند. 

روز مباهله به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های حقانیت اسلام و اهل‌بیت نه تنها مختص شیعیان نیست، بلکه به تمام مسلمین و به عبارتی به اسلام تعلق دارد و مدار این پیروزی به دور اولین سربازان اسلام، یعنی پیامبر و خاندانش می‌چرخد.

انتهای پیام/