استفاده از ایدۀ اثر دیگری جرم نیست!

به گزارش ایسنا، زهرا شاکری، عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در پنل اول کنفرانس پژوهش‌های نشر که صبح روز یک‌شنبه (۲۲ تیرماه) در دانشگاه تهران برگزار شد، در مقاله‌ای با عنوانِ «التزام به رعایت حق معنوی در آثار علمی» بیان کرد: یکی از پرسش‌هایی که ما در این پژوهش به دنبالش بودیم، این بود که قلمروی حقِ معنوی تا کجاست؟

او سپس با معرفی این حق در چهار بخش بیان کرد: «حق افشای عمومیِ اثر یا تصمیم به انتشار اثر» که نخستین حق منحصر به مولف است. «حقِ بر نام یا حق پدری»، از دیگر حقوق است و بایستی تا به ابد نام مولف بر اثر باقی بماند و هیچ‌کس حق تغییر یا حذف آن را ندارد.

شاکری افزود: حق دیگر «حق حرمت و تمامیت اثر» است؛ بدین‌معنا که هیچ‌کس غیر از مولف، حق دخل و تصرّف در اثر را ندارد و در نهایت، «حق پشیمانی و استرداد اثر»، از حقوقِ دیگری‌ست که در برخی کشورها، مثل فرانسه وجود دارد اما در ایران نیست. این حقوق در طول زندگی و حتی بعد از فوت مولف مورد حمایت قرار می‌گیرد.

این عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، همچنین با بیان این‌که حقوق معنوی پدیدآورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیرقابل انتقال است، اظهار کرد: آثار برای استفادۀ مخاطبان تولید و منتشر می‌شود اما در درون این استفاده، خواه‌ناخواه بخشی از حقوق مولفان نقض می‌شود. بر این اساس است که حتی اگر «حقوق مادی» تا حد اندکی نقض شد، «حق معنوی» کاملاً باید رعایت شود.

او سپس با اشاره به این‌که یکی از اصول حاکم بر استثنائات «حق مادی» این است که «حق معنوی» را رعایت کنیم، بیان کرد: در “کنوانسیون برن” تاکید شده که تغییرات در اثر مولف اگر به حیثیت اثر لطمه نزند، مجاز است اما در قانون ما این امر مطلقاً ممنوع است.

شاکری در پایان نیز گفت: پرسش دیگر این است که آیا استفاده از ایدۀ دیگری، نقض حق معنوی مولف قرار می‌گیرد یا خیر؟ در این‌باره باید گفت، طبق نظام مالکیت ادبی در ایران ایده‌های محض مورد حمایت نیستند و فقط تجلّیِ ایده‌ها مشمولِ حقِ مولف می‌شوند. به‌طور کلی، نقض یا استفاده از ایدۀ اثر دیگری، جرم تلقی نمی‌شود و مشمول این قانون نیست اما ممکن است مشمول سرقتِ علمی بشود و از مراجعِ مربوطه قابلیتِ پیگیری دارد.

دومین کنفرانس پژوهش‌های نشر تا عصر امروز (۲۲تیرماه) در حال برگزاری است.

انتهای پیام