۵ اصلِ لاغریِ ماندگار/ تبعات رژیم‌های کاهش وزن سریع
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیر گروه تغذیه جامعه، ادعای رژیم‌های ناقص جهت کاهش وزن زیاد در مدت زمان کوتاه را رد کرد و در عین حال پنج اصل را راز لاغری ماندگار و بدون آسیب به خود، دانست.
دکتر احمدرضا درستی در گفت‌وگو با ایسنا درباره آسیب رژیم‌های غذایی نادرست در طولانی مدت گفت: هر کدام از رژیم‌ها که ناقص هستند و مواد مورد نیاز را به بدن نمی‌رسانند؛ قطعا خطرها و ضررهایی برای بدن دارد.
وی به ۳ دسته رژیم صرفا گیاه‌خواری، گیاه‌خواری همراه با لبنیات و گیاه‌خواری همراه با لبنیات و تخم‌مرغ اشاره کرد و توضیح داد: علم تغذیه معتقداست افرادی که صرفا گیاه‌خوار هستند حتما دچار مشکل خواهند شد و باید بخشی از نیازهای خود را با استفاده از مکمل‌های غذایی تامین کنند.
این استاد دانشگاه درباره مصرف مکمل‌ها به عنوان جایگزینی برای مصرف غذا گفت: علم تغذیه بسیاری از مواد مغذی را شناخته ولی خیلی از موارد هنوز به طور کامل در غذاها شناخته نشده‌اند و هنوز علم قادر نیست این مواد را تولید کرده و در اختیار ما قرار دهد.
وی به مثالی از مصرف میوه‌های دارای ویتامین C در فصل زمستان اشاره کرد گفت: افرادی با مصرف میوه هایی مانند پرتقال و لیموشیرین در فصل زمستان کمتر دچار بیماری‌های تنفسی شده و هنگام بیماری نیز زودتر بهبود پیدا می‌کنند.
این متخصص ضمن اشاره به مصرف ویتامین C در دوران شیوع کرونا افزود: اوایل کرونا مصرف ویتامین C به صورت روزانه رایج شده بود اما مطالعات بعدی نشان داد مصرف مصرف این ویتامین بدون انجام دیگر پروتکل‌ها مشکل بیماری‌های تنفسی و کرونا را حل نخواهد کرد.
درستی با اشاره به دیگر مطالعات در این زمینه توضیح داد: طبق مطالعات انجام شده در میوه‌های زمستانی علاوه بر ویتامین C مقدار زیادی مواد مغذی وجود دارد که ما هنوز نمی‌شناسیم و صرف مصرف قرص جوشان، ویتامین C کافی نیست.
وی مصرف صرف مکمل‌ها به عنوان جایگزینی برای غذاها را ۱۰۰ درصد اشتباه دانست و گفت: قطعا چنین افرادی برخی مواد موجود در غذاهای طبیعی را از دست داده و مواد تولیده شده توسط انسان به روش شیمیایی در آزمایشگاه‌ها را مصرف می‌کنند.
این متخصص تغذیه در این باره افزود: ما مدعی هستیم که تلاش به کپی مواد در لابراتوارها کرده‌ایم ولی اینکه این کپی چقدر معادل و برابر با اصل است به این معنا نیست که علم جایگزین کل طبیعت شده است. هنوز بسیاری از ظرایف و قدرت‌های طبیعت را باید در طول زمان‌های آینده بشناسیم و چون هنوز به آنها نرسیده‌ایم، لذا به هیچ عنوان نباید اینچنین مکمل‌ها را جایگزین کنیم.
درستی به آهن موجود در غذاهای گوشتی اشاره کرد و گفت: آهن بسیار فراوان و نوع خیلی خوب و قابل جذبی در غذاهای گوشتی وجود دارد، ولی در غذاهای گیاهی بسیار کمتر و با جذب پایین‌تر است. بدین جهت کسی که صرفا گیاه‌خوار است در تامین آهن مورد نیاز بدن دچار مشکل می‌شود.
این متخصص در ادامه به ویتامین B۱۲ که منبع اصلی آن غذاهای حیوانی است، اشاره کرد که در رژیم‌های گیاه‌خواری به اندازه کافی وجود ندارد.
درستی در ادامه به فواید رژیم گیاه‌خواری در برخی افراد اشاره کرد و توضیح داد: افرادی که به مدت طولانی مصرف بالای فرآورده‌های گوشتی و غذای پر کلسترول را داشتند و به علت سن بالا نیز دچار بیماری‌هایی مانند فشار خون، تمرکز پایین و بیماری‌های قلبی شده‌اند، رژیم گیاه‌خواری به مدت حداکثر شش ماه برای سلامتی این افراد مناسب است؛ چراکه دریافت‌ها و لطمه‌های قبلی جبران خواهد شد.
این متخصص به معایب حفظ طولانی مدت رژیم گیاه‌خواری اشاره کرد و گفت: در طولانی مدت مواد مورد نیاز به حد کفایت به بدن این افراد نمی‌رسد، مگر افرادی که گیاه‌خواری همراه با لبنیات و تخم‌مرغ دارند؛ چراکه تخم‌مرغ و لبنیات از غذاهای حیوانی هستند و اغلب نیاز های افراد را برطرف می‌کنند.
این متخصص به “همه‌چیزخوار” بودن انسان ها اشاره کرد و تاکید داشت نباید خودمان را با حیوانات گیاه‌خوار مقایسه کنیم؛ چراکه آنها در روده و دستگاه گوارشی‌شان می‌توانند سلولز گیاهان را تجزیه و به مواد جدید تبدیل کنند. انسان‌ها باید همه‌چیز را به اندازه کفایت مصرف کنند و نمی‌توانند صرفا گیاه‌خوار یا گوشت‌خوار باشند.
درستی درباره علمی بودن رژیم‌های گیاه‌خواری گفت: ادعای کتاب‌ها و علم تغذیه بر این است که این افراد دچار کمبودهایی می‌شوند که ما مجبوریم با مکمل‌ها آن را جبران کنیم، ولی این به معنی حل شدن تمام ماجرا نیست و در علم تغذیه هیچ راهی برای صرفا گیاه‌خوار بودن و سلامت ۱۰۰ درصد وجود ندارد.
مدیر گروه تغذیه جامعه به برنامه خاص افراد در رژیم‌های گیاه‌خواری اشاره کرد و گفت: این افراد به دلیل کم بودن برخی مواد مغذی در گیاهان مجبور به مصرف حجم زیادی از آنها خواهند شد. برنامه‌ریزی غذایی این افرد باید به گونه‌ای باشد که این کمبودها و آسیب‌ها را به حداقل برسانیم.
وی به مصرف جلبک‌های خشک شده به صورت قرص برای این افراد اشاره کرد که می‌توانند بخشی از نیاز این افرد را جبران کنند و با رژیم‌هایی که به واقعیت نزدیک‌تر هستند همخوان شوند.
وی در ادامه تاکید کرد که هنوز هم تمام این کارها به صورت ۱۰۰ درصد پاسخگو نخواهد بود.
احمدرضا درستی درباره رژیم‌های رایج در بین عموم مردم مانند رژیم کتوژنیک یا کانادایی و … به یک اصل علمی اشاره کرد و گفت: طبق یک اصل علمی غذا باید کافی، متنوع و متعادل باشد. مطابق با این اصل، همه رژیم‌ها با ادعای موقتی بودن و لاغرکردن مانند کتوژنیک، رژیم پروتئین، کانادایی و … پذیرفته شده نیست؛ چراکه در عین سختی کشیدن فرد لاغر شده اما به خود لطمه وارد کرده است.
این متخصص درباره رژیم کتوژنیک گفت: در رژیم کتو اگر به اندازه کافی نتوانیم در خون گلوکز داشته باشیم، چون فرد کربوهیدرات نمی‌خورد و فقط غذاهای پر از پروتئین و چربی مصرف می‌کند، بدن شروع به فراوان کردن اسیدهای چربی در خون کرده که مغز و سیستم عصبی بتوانند از این اسیدهای چرب نیاز بدن را تامین کند.
وی افزود: هنگامی که سیستم عصبی اسیدهای چرب را متابولیزه و مصرف می‌کند، مقداری کتون در خون تولید شده که میزان کتون‌ها را بالا می‌برد؛ به طوری که حتی از بوی دهان فرد می‌توان بوی کتون را حس کرد.
درستی خاطرنشان کرد: در این حالت بیماری “کتوزیس” ناشی از کتون زیاد به وجود می‌آید؛ چراکه کتون زیاد در خون به کبد، کلیه و اعصاب فشار آورده و به بدن آسیب خواهد زد.
این متخصص به قدیمی بودن رژیم کتون و استفاده از آن برای بیماران مبتلا به “صرع” اشاره کرد و گفت: افراد مبتلا به بیماری صرع یا دارای مشکلات سیستم اعصاب پیشرفته به علت استفاده سیستم مغز و اعصاب‌شان از گلوکز به ناچار آنها را با اسیدهای چرب تغذیه می‌کنند.
وی تاکید کرد: این رژیم برای این افراد خاصیت درمانی داشته و جهت تامین کامل نیازهای بدن‌شان استفاده می‌شود. بدین صورت که چون مغز نمی‌تواند گلوکز را متابولیزه کند، اجازه دهیم که اسیدهای چرب کمک کنند. در مجموع این رژیم‌ها برای استفاده در مدت زمان طولانی جهت لاغر شدن به بدن فشار آورده و پس از قطع کردن به سرعت وزن بازمی‌گردد.
این استاد دانشگاه همچنین درباره مصرف دارو و تزریق آمپول‌های لاغری همزمان با رژیم‌های غذایی گفت: شخص بیمار به مصرف دارو نیاز دارد و مصرف دارو صرفا به‌جهت لاغری بدون دستور پزشک اشتباه است. برخی غذاهای خشک به شکل قرص یا پودر برای کاهش اشتها، پرکردن معده یا کاهش حس گرسنگی استفاده می شوند که دارو محسوب نمی‌شوند. افرادی که از دارو و آمپول برای بالا بردن سوخت‌وساز بدن بدون نیاز یا داشتن مشکلی استفاده می‌کنند، اشتباه است؛ چراکه باعث آسیب به بدن و مغز، کبد و کلیه می‌شوند.
وی درباره مصرف ترکیباتی که تیروئید را پرکار می‌کنند، افزود: این ترکیبات فرد را لاغر کرده ولی در عین حال سلامتی فرد را به شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. افراد به شدت هیجانی، لرزان و با متابولیسم بالا خواهند شد.
درستی در ادامه به عمل‌های جراحی جهت لاغری اشاره کرد و گفت: جراحی با تیغ قابل‌دید یا با لیزر که قابل‌دید نیست تا جایی که فرد نیاز جدی به جراحی ندارد، کار اشتباهی است.
وی افزود: کاهش چربی با لیزر یا استفاده از دستگاه “اولتراسوند” که با تولید امواج شدید سلول‌های چربی لرزیده و چربی خود را از دست می‌دهند باعث آسیب به بدن است؛ چراکه دور تا دور غشاء‌های آکسونی که مانند سیم‌کشی بین ۲ سلول‌عصبی پیام‌ها را منتقل می‌کنند روکشی از جنس چربی دارد؛ با این کار چربی‌های آن بخش از بین رفته و باعث آسیب به اعصاب می‌شوند. در آینده نیز بعضا افراد فلج شده یا منجر به بیماری ام اس می‌شوند.
این متخصص تغذیه در ادامه صحبت‌هایش به رژیم‌های دوران بارداری نیز اشاره کرد و گفت: در دوران بارداری حتی با اضافه‌وزن و چاقی مادر نیز رژیم لاغری به فرد داده نمی‌شود؛ اما برنامه غذایی داده می‌شود که فرد تنها ۷ کیلو در این دوران وزن‌دهی داشته باشد؛ در حالی که در حالت طبیعی در دوران باردهی، مادر حدودا ۱۲ کیلوگرم و افرادی که ۲قلو باردار هستند ۱۸ کیلوگرم وزن می‌گیرند.
وی افزود: چربی‌های موجود در وزن مادر توان تولید گوشت، استخوان و خون برای جنین را ندارند؛ بنابراین فرد چاق با لاغر کردن به جنین آسیب می‌رساند. رژیم دوران بارداری برای مصرف غذای کامل، کافی و مناسب جهت وزن جنین، کیسه آمنیوتیک، مایع آمنیوتیک، جفت و مقدار خون اضافه‌تر در بدن است که سینه آمادگی شیردهی را پیدا کند.
درستی در رابطه با ادعای “کاهش وزن زیاد در مدت زمان کوتاه” گفت: هنگامی که وزن در طی سال‌ها بالا رفته، کاهش ناگهانی مانند جراحی فشار شدیدی بر بدن وارد خواهد کرد.
وی در پایان این ادعا را از نظر علم تغذیه مردود اعلام کرد و گفت: بر اساس علم تغذیه، داشتن غذای متناسب به اندازه نیاز بدن، فعالیت بدنی خوب، اعصاب راحت، خواب مناسب و سبک زندگی خوب باعث لاغری ماندگار بدون آسیب به خود خواهد شد.
انتهای پیام
